Cho dù chúng ta chấp nhận ai đó, ta chấp nhận một phần thôi. Chúng ta nói: Mắt bạn tốt, nhưng mọi thứ khác lại bẩn. Điều này chấp nhận được sao? Chúng ta nói: Hành động này của bạn là tốt, nhưng mọi hành động khác lại là xấu, không thể chấp nhận được, và tôi chỉ chấp nhận những cái gì tốt. Điều đó có nghĩa là: Tôi chỉ chấp nhận những cái phù hợp với tôi.Bạn có thể không biết cách bạn đang phá huỷ lẫn nhau, bởi vì bất kì khi nào bố mẹ nói với con cái: Chúng ta chỉ chấp nhận phần này, không cái gì khác - khi vợ nói với chồng: Em chỉ chấp nhận cái này trong anh, không chấp nhận những cái khác - bạn đang làm gì vậy?
Bạn đang tạo ra sự phân chia cả trong tâm trí người khác. Khi người bố nói: Đừng làm điều này, bố không chấp nhận điều này, bố đang bực về điều này - khi anh ta trừng phạt đứa trẻ bởi vì anh ta nghĩ rằng nó đã làm điều gì đó sai, anh ta đang làm gì vậy? Khi anh ta khen ngợi đứa trẻ, cho nó đồ chơi, tặng hoa cho nó, cho kẹo rồi nói: Con làm khá lắm, con đã làm điều gì đó tốt mà bố chấp thuận - anh ta đang làm điều gì vậy? Anh ta đang tạo ra phân chia trong đứa trẻ. Dần dần đứa trẻ cũng sẽ bác bỏ phần mà bố mẹ chúng đã bác bỏ, và nó sẽ bị phân chia: nó sẽ trở thành hai cái tôi.
Bạn có thể quan sát những đứa nhỏ - chúng thậm chí còn trừng phạt lẫn nhau; chúng thậm chí còn nói với nhau: Tom, thế này không tốt. Mày đã làm điều xấu. Chúng bắt đầu bác bỏ phần đã bị bố mẹ chúng bác bỏ. Thế thì phân chia được tạo ra.
Phần bị bác bỏ trở thành vô ý thức, phần bị kìm nén; còn phần được chấp nhận trở thành có ý thức, ý thức. Thế thì toàn bộ cuộc đời của chúng sẽ là địa ngục, bởi vì phần bị bác bỏ và phần được chấp nhận sẽ tiếp tục tranh đấu; rối loạn sẽ liên tục tiếp diễn. Phần bị bác bỏ không thể bị thủ tiêu. Nó là bạn, nó có đó. Nó bao giờ cũng làm việc bên trong bạn - bạn có thể đẩy nó vào trong bóng tối, có thế thôi. Nhưng một khi bạn đẩy một phần mình vào bóng tối, phần đó trở nên bị ép buộc, bởi vì nó làm việc trong bóng tối còn bạn không thể thấy nó, bạn không thể nhận biết về nó và nó giữ phần báo thù của riêng nó. Bất kì khi nào có khoảnh khắc yếu đuối và phần ý thức của bạn không thật mạnh mẽ, nó sẽ nhảy ra. Bạn có thể tốt trong hai mươi ba giờ nhưng trong một giờ, khi ý thức mệt mỏi, phần vô ý thức tự khẳng định nó.
Cho nên ngay cả thánh nhân cũng có những khoảnh khắc tội lỗi của mình, ngay cả thánh nhân cũng phải có ngày nghỉ khỏi tính thánh thiện. Đó là những ngày nghỉ, đôi khi họ phải nghỉ. Cho nên nếu bạn bắt gặp một vị thánh vào ngày nghỉ, đừng quá bị bối rối: ai cũng phải có ngày nghỉ. Mọi người đều mệt mỏi - trừ phi người ta là cái toàn thể. Thế thì không có mệt mỏi bởi vì không có phần khác thường xuyên tranh đấu, tạo ra rắc rối, khẳng định mình, trả thù.
Cho nên chúng ta có hai từ: một là từ thánh nhân và từ kia là hiền nhân. Thánh nhân bao giờ cũng có tội nhân ẩn bên trong ông ta; hiền nhân là cái toàn thể. Hiền nhân không thể có ngày nghỉ bởi vì ông ta bao giờ cũng trong ngày nghỉ - không có phần bị bác bỏ; ông ta sống như một toàn thể. Ông ta chuyển từ khoảnh khắc nọ sang khoảnh khắc kia như một toàn thể; ông ta không bao giờ bác bỏ bất kì điều gì. Ông ta chấp nhận bản thân mình hoàn toàn.
Nhưng bác bỏ này do bố mẹ, xã hội tạo ra. Đứa trẻ nhỏ bao giờ cũng là một nhà khám phá lớn, và tất nhiên nó bắt đầu khám phá bằng thân thể nó; tức là sự tồn tại gần nhất với nó. Nó không thể lên mặt trăng, nó không thể lên đỉnh Everest; những chỗ ấy xa xôi quá. Một ngày nào đó nó có thể đi, nhưng ngay bây giờ chỗ gần gũi nhất là thân thể của nó. Nó bắt đầu khám phá thân thể của mình. Nó sờ vào thân thể, nó thích thú với thân thể.
Quan sát đứa trẻ nhỏ sờ ngón chân nó - hạnh phúc, hạnh phúc như bạn chưa bao giờ biết tới nếu bạn lên được tới mặt trăng. Nó đã phát hiện ra thân thể nó! Nó sờ vào ngón chân, thích thú ngón chân, đưa ngón chân lên mồm, bởi vì đấy là cách nó khám phá. Nó sẽ nếm ngón chân, ngửi ngón chân, sờ ngón chân. Nhưng khi nó dò tới bộ phận sinh dục, bố mẹ trở nên bối rối. Bối rối này là ở trong bố mẹ, không trong đứa trẻ. Nó đâu có phân biệt gì; ngón chân hay cơ quan sinh dục cũng như nhau vậy. Cho tới lúc đó không có phân chia trong thân thể nó. Toàn bộ thân thể nó có đó: ngón tay, mắt, mũi, cơ quan sinh dục, ngón chân đều là một luồng. Không có phân chia thấp và cao.
Đứa trẻ không biết đâu là trái, đâu là phải. Đứa trẻ là toàn thể, nó là một thể thống nhất. Nó không biết đâu là thấp kém, đâu là thanh cao - thân thể là một luồng không phân chia. Nó sẽ đi tới khám phá phần sinh dục của nó, và bố mẹ trở nên bối rối. Bất kì khi nào đứa trẻ, con trai hay con gái, chạm tới cơ quan sinh dục, lập tức chúng ta nói: Đừng sờ! Chúng ta gạt tay nó ra. Đứa trẻ bị sốc. Bạn đã gây một cú sốc điện cho nó. Nó không thể hiểu bạn làm gì.
Và điều này sẽ xảy ra nhiều lần. Bạn đang nhồi nhét vào con trẻ rằng cái gì đó trong thân thể nó cần phải bị bác bỏ - bộ phận sinh dục của thân thể là xấu. Về mặt tâm lí, bạn đang tạo ra phức cảm. Đứa trẻ sẽ trưởng thành, nhưng nó không bao giờ có thể chấp nhận cơ quan sinh dục. Nếu bạn không thể chấp nhận thân thể mình trong sự toàn bộ của nó thì sẽ có vấn đề, sẽ có rắc rối, bởi vì trẻ con sẽ làm tình, nó sẽ đi vào hành động dục, nhưng sẽ có mặc cảm: cái gì đó sai đang xảy ra, cái gì cơ bản sai đang xảy ra. Nó tự lên án nó. Làm tình, việc đẹp đẽ nhất trên thế giới, nó đang lên án và phạm tội. Nó không thể làm tình một cách toàn bộ, nó không thể chuyển toàn bộ vào người khác, bởi vì nó lùi lại. Một nửa tiến lên, một nửa bị kiểm soát.
Điều này tạo ra xung đột và tình yêu trở thành khổ. Điều này xảy ra trong mọi chiều hướng cuộc sống. Mọi thứ trở thành khổ bởi vì trong mọi thứ bố mẹ đã tạo ra phân chia: cái này tốt và cái kia xấu. Đây là lí do tại sao bạn khổ - bởi vì bố mẹ bạn, xã hội. Đừng làm cùng điều đó cho con bạn. Điều đó sẽ rất khó khăn. Bởi vì bạn bị phân chia, bạn muốn phân chia đứa trẻ - đấy là vô ý thức!
Đừng tạo ra cùng bệnh tinh thần phân liệt trong đứa con bạn; đừng phân chia, đừng tạo ra chia lìa. Bạn đã chịu đựng đủ rồi; đừng tạo ra cùng những đau khổ cho con cái bạn. Nếu bạn thực sự yêu bạn sẽ không phân chia nó, bởi vì phân chia tạo ra đau khổ. Bạn sẽ giúp nó duy trì cái toàn thể, bởi vì tính toàn thể là thiêng liêng, và tính toàn thể cho các khả năng cực lạc, mở cánh cửa cho các kinh nghiệm đỉnh.
Làm sao bạn có thể giúp cho đứa trẻ duy trì cái toàn thể? Một điều: duy trì tỉnh táo để cho bạn không phân chia nó một cách vô ý thức. Đừng kết án điều gì. Nếu bạn cảm thấy điều đó có hại, bảo đứa trẻ rằng điều này có hại nhưng đừng nói điều này là điều xấu - bởi vì khi bạn nói có hại bạn đang phát biểu một sự kiện; khi bạn nói xấu bạn đã đem vào sự đánh giá trong đó.
Bố mẹ phải nói nhiều điều cho con trẻ, bởi vì trẻ con không biết. Bạn phải nói: Đừng đến gần lửa - nhưng nói: Điều này có hại. Nếu con bị bỏng con sẽ đau lắm, nhưng thế thì đấy là vấn đề chỗ con. Nói: Đây là kinh nghiệm của bố hay mẹ, là bất kì khi nào bị bỏng thì cũng cảm thấy đau rát. Bố nói với con về kinh nghiệm của mình, nhưng ngay cả nếu con muốn thử nó thì con có thể thử. Điều này có hại.
Nói cái gì là có hại, nói cái gì có lợi, nhưng đừng nói tốt hay xấu. Nếu bạn tỉnh táo, bạn sẽ vứt bỏ được các từ tốt và xấu khỏi vốn từ vựng của mình - bởi vì với tốt và xấu bạn đang đem đánh giá vào mọi thứ. Nói có hại - và vẫn cho phép tự do, bởi vì kinh nghiệm của bạn không thể trở thành kinh nghiệm của con trẻ. Chúng phải tự kinh nghiệm lấy. Đôi khi ngay cả những điều có hại vẫn phải được làm; chỉ thế thì chúng mới có thể trưởng thành. Đôi khi chúng phải ngã và bị thương; chỉ thế thì chúng mới biết. Chúng phải trải qua mọi thứ, bị thương và lên sẹo, nhưng đó là cách duy nhất mà người ta trưởng thành.
Nếu bạn bảo vệ đứa trẻ quá nhiều, nó sẽ không trưởng thành. Nhiều người vẫn còn trẻ con, tuổi tinh thần của họ chẳng bao giờ vượt hơn đứa trẻ. Họ trở nên già - họ có thể bẩy mươi, nhưng tuổi tinh thần của họ chỉ quanh quanh bẩy, bởi vì họ đã được bảo vệ thế. Nhìn vào các gia đình rất giầu: con cái họ được bảo vệ quá nhiều, chúng không được phép có bất kì tự do nào để sai sót, để kinh nghiệm, để lầm lạc, để đi chệch con đường. Gần như vào mọi lúc đều có ai đó theo dõi chúng - người phục vụ, gia sư, người cai quản; chúng chẳng bao giờ bị bỏ một mình. Thế rồi nhìn điều gì xảy ra cho chúng: gần như bao giờ các gia đình giầu có cũng tạo ra những đứa trẻ tầm thường, đần đần, ngu si. Những bộ óc vĩ đại không bao giờ xuất phát từ các gia đình giầu có - rất khó. Những nhà phát minh không bao giờ xuất thân từ họ, các nhà thám hiểm không bao giờ xuất thân từ họ - họ không thể xuất phát từ đó được. Chúng đã được bảo vệ quá kĩ, chúng chưa bao giờ trưởng thành.
Để trưởng thành không bảo vệ là cần, bảo vệ cũng cần - cả hai đều cần. Nhìn người làm vườn đang làm việc với cây cối: người đó giúp chúng, người đó bảo vệ chúng, nhưng người đó vẫn cho chúng tự do lay động dưới ánh mặt trời, trong mưa sa, trong bão tố. Người đó sẽ không đem những cây đó vào trong nhà để bảo vệ chúng khỏi bão tố và mặt trời, khỏi những nguy hiểm bao giờ cũng có ở bên ngoài. Nếu bạn đưa cây vào bên trong chúng sẽ chết. Cây trong nhà kính là phi tự nhiên, và tất cả chúng ta đều trở thành cây trong nhà kính bởi bố mẹ quá bảo vệ.
Bạn đừng bảo vệ con trẻ, đừng để cho chúng không được bảo vệ. Theo dõi chúng như cái bóng. Chăm sóc chúng, chăm nom và tạo ra cân bằng, để cho bất kì khi nào nguy hiểm đến mức chúng có thể chết thì bạn bảo vệ chúng; nhưng bất kì khi nào bạn cảm thấy rằng vấn đề không nguy hiểm lắm, cho phép chúng. Chúng càng trưởng thành, bạn càng phải cho phép nhiều hơn. Đến lúc đứa trẻ trở nên chín muồi về dục, bạn nên cho chúng tự do toàn bộ - bởi vì tự nhiên đã làm cho nó trở thành một con người. Bây giờ không cần phải lo nghĩ thế. Đôi khi tai nạn sẽ xảy ra, nhưng chúng cũng xứng với điều đó.
Cho đứa trẻ cái toàn bộ. Làm cho nó tiêm nhiễm nhận biết của bạn. Yêu nó, kể cho nó kinh nghiệm của bạn là gì, nhưng đừng cố làm cho nó tuân theo kinh nghiệm của bạn. Đừng ép buộc. Nếu nó đi theo ý riêng của nó, đấy là điều tốt; nếu nó không theo, cứ đợi - không gì phải vội cả.
Thật khó để là người bố hay người mẹ, điều khó nhất trên thế giới. Thế mà người ta lại nghĩ đấy là điều dễ nhất.
Một người đàn bà đi taxi về nhà từ chợ, và người lái taxi thật quái dị. Anh ta cho xe chạy dích dắc; bất kì khoảnh khắc nào cũng có thể xảy ra tai nạn. Mà anh ta đi nhanh làm sao... người đàn bà rất nóng ruột, ngồi trên mép ghế và nhiều lần chị ta nói: Đừng đi nhanh thế, tôi sợ. Nhưng chàng lái xe chẳng nghe lời. Thế là chị ta nói: Nghe đây! Mười hai đứa trẻ đang đợi tôi ở nhà. Nếu có gì sơ sảy, điều gì sẽ xảy ra cho mười hai đứa trẻ đây?
Thế là người lái xe trả lời: Bà định bảo tôi phải tỉnh táo sao?
Có khó tuân theo điều đó không? Anh ta đang nói: Bà đã cho sinh ra mười hai đứa trẻ - bà đã không tỉnh táo, thế mà bà lại bảo tôi phải tỉnh táo khi lái xe!
Rất dễ cho ra đời nhiều trẻ con; chẳng có vấn đề gì cả, con vật làm điều đó dễ dàng. Nhưng là người mẹ thì rất khó, điều khó nhất trên thế giới. Là người bố thì thậm chí còn khó hơn - vì là mẹ thì tự nhiên, là bố không tự nhiên được như thế. Bố là hiện tượng xã hội. Chúng ta đã tạo ra người bố; nó không tồn tại trong tự nhiên. Là bố thì còn khó hơn, bởi vì không có bản năng tự nhiên cho việc đó. Điều ấy là khó vì đây là hành động sáng tạo nhiều nhất, tạo ra một con người.
Tỉnh táo đi. Cho nhiều tự do hơn. Đừng tạo ra phân biệt về tốt và xấu; chấp nhận cả hai, và giúp cho cả hai kiểu được phát triển. Chẳng mấy chốc việc giúp đỡ trẻ con trưởng thành sẽ trở thành việc thiền sâu sắc cho bạn - bạn cũng sẽ trưởng thành cùng với chúng.
Nhưng đừng diễn giải, đừng lên án, đừng đạo đức hoá. Chỉ là người bố, người mẹ. Yêu chúng và chấp nhận chúng và giúp chúng trở thành chính chúng. Đây là cơ sở cho mọi tình yêu: giúp người khác là giúp chính mình. Nếu bạn muốn lôi kéo, thao túng, bạn không trong tình yêu, bạn mang tính phá hoại.
