Cái được thấy không thực có đó, bạn đang phóng chiếu nó từ bên trong. Bạn là nguyên nhân của việc phóng chiếu
Một khuôn mặt dường như đẹp với bạn: liệu cái đẹp đó đang có đó hay bạn đang phóng chiếu về nó?... vì ngày mai cũng cùng khuôn mặt đó lại có thể tỏ ra xấu với bạn. Có thể nó đã không có vẻ đẹp với bạn ngày hôm qua. Hôm nay bỗng nhiên con mắt thiêng liêng của bạn đã mở ra và khuôn mặt này đã bắt đầu trông đẹp với bạn. Với bạn bè của bạn nó vẫn trông không đẹp.
Người ta nói rằng Laila không đẹp, chỉ có Majnu mới trông cô ấy là đẹp. Cả làng đều khó xử, và mọi người cố gắng thuyết phục Majnu: “Cậu ngây thơ lắm. Có bao nhiêu gái đẹp trong làng; cậu cứ bị ám ảnh không cần thiết với Laila làm gì.” Majnu trả lời, “Nếu bác muốn thấy Laila, bác phải có con mắt của Majnu.” Đây là ảo tưởng. Vấn đề không phải là Laila mà vấn đề là con mắt của Majnu. Vấn đề không phải là cái được thấy mà vấn đề là người đang thấy cô ấy. Cho nên Majnu nói, “Thấy bằng mắt tôi đây này, thế thì bác sẽ có thể thấy được Laila.” Không hoài nghi gì rằng dưới con mắt của Majnu thì cô ấy sẽ trông đẹp. Nếu như có thể mượn được cặp mắt của Majnu thì Laila sẽ thành đẹp đối với bạn như cô ấy đã đẹp đối với Majnu.
Mắt cũng có một kiểu kính. Màu của kính phóng chiếu lên vật được thấy. Tất cả các giác quan bạn đều đang phóng chiếu. Bạn đang tạo ra một thế giới khắp quanh bạn. Tâm trí bạn không chỉ là người nhận, nó là đấng sáng tạo nữa. Bạn đang sáng tạo ra một thế giới quanh bạn - về cái đẹp, về hương thơm, thế này, thế nọ.
Thế giới này không phải như bạn thấy nó. Nó tuỳ thuộc vào bạn. Nếu bạn thay đổi, thế giới cũng thay đổi theo. Thanh niên nhìn thấy thế giới này, người già thấy thế giới khác, và trẻ con lại thấy thế giới khác nữa. Cái gì tạo ra khác biệt này? Thế giới vẫn như vậy thôi. Nhưng trẻ con không có cùng con mắt như thanh niên. Trẻ con vẫn còn quan tâm tới việc nhặt đá và sỏi - chỉ màu sắc của mọi thứ là đủ. Thanh niên nói, “Vứt quách những thứ ấy đi! Có gì trong đó nào? Chúng có giá trị gì nào?” Với thanh niên tiền bạc đã trở nên giá trị. Người đó bắt đầu hiểu giá trị của tiền. Bây giờ nhặt đá sỏi không có tác dụng. Bây giờ chẳng ích gì mà đuổi theo bướm cả.
Trẻ con bắt bướm; bướm trông như cõi trời với chúng. Thanh niên coi trẻ con là dốt nát, nhưng khi người này già đi, các giác quan người đó cũng mệt mỏi; kinh nghiệm của người đó chuyển thành chua chát và cay đắng và người đó cảm thấy dường như mồm đầy một kiểu vô vị. Bây giờ ngay cả thanh niên cũng dường như là giống trẻ con đối với người này. Với người đó, thanh niên đang đuổi theo các loại bướm bướm khác. Chỉ có loại bướm là thay đổi, nhưng không phải là con bướm.
Người già cứ hay nói năng, giải thích, rằng đấy là bướm, nhưng không thanh niên nào chịu nghe họ. Bản thân họ đã không nghe bố họ và ông họ. Có lí do để không nghe, và đó là việc họ có con mắt khác. Nếu thanh niên có đôi mắt của người già, người đó sẽ thấy cùng một sự việc. Và nhớ lấy, điều thú vị là ở chỗ nếu người già có thể có được đôi mắt của thanh niên lần nữa, người đó sẽ quên mọi kinh nghiệm này. Người đó sẽ quên mọi khôn ngoan mà người đó đang thể hiện; thế giới một lần nữa lại sẽ trở thành đầy màu sắc với người đó.
Một chánh án của Toà Thượng thẩm Mĩ đã tới Paris khi ông ta còn trẻ và đã xây dựng gia đình. Sau ba mươi năm, khi ông ấy đã già, và sau khi con ông ấy cũng đã xây dựng gia đình và ghé thăm Paris , vị chánh án lại trở lại Paris cùng với vợ. Tên ông ta là Peare. Ông ấy nhìn Paris , và nói với vợ, “Đấy không còn là cùng Paris đó nữa. Màu sắc của nó đã phôi phai rồi. Cái đẹp là ở những ngày đó khi chúng ta tới Paris lần đầu tiên. Mọi thứ đều không thể so sánh được; Paris đã khác rồi!”
Vợ ông trả lời, “Xin lỗi ông, ông quên mất rồi. Lần đầu tiên chúng ta tới thì Peare là con người khác; Paris vẫn thế. Nếu ông có thể thấy được Paris bằng con mắt của thanh niên thì nó vẫn thế. Làm sao Paris thay đổi được?” Mọi người thay đổi và cái nhìn của họ thay đổi.
Nếu thế giới dường như bị thay đổi với thay đổi trong cái nhìn của bạn, hiểu cho rõ rằng cái bạn đã thấy và đã nghĩ nó chỉ là ảo tưởng thôi. Nó đã được tạo ra bởi phóng chiếu của bạn, nó không phải là thế giới như nó đang đấy. Liệu có cách nào để thế giới được thấy không có phóng chiếu của bạn không? Nếu có, chỉ có thế người ta mới thấy được thế giới như nó đang đấy.
Phóng chiếu là ảo tưởng. Do đó, nhớ lấy, thấy không có nghĩa là chỉ nhìn bằng mắt. Thấy nghĩa là trạng thái mà tất cả những phóng chiếu của bạn đều dừng lại, khi bạn không có quan điểm nào. Khi bạn không có con mắt cá nhân riêng để áp đặt các điều kiện, khi bạn không có xúc động và ham muốn phóng chiếu, thế thì việc thấy xảy ra.
Nhìn sa mạc khi bạn không khát: thế thì sa mạc không thể lừa bạn. Lừa dối xảy ra bởi vì cơn khát. Bạn cần nước, và khi bạn không có nước, ham muốn trở thành ngày một mạnh hơn. Và khi ham muốn trở nên quá mạnh, tâm trí bạn phát rồ và nó muốn tin ngay cả những cái mà thực tế không có đó.
Nhưng có một trạng thái mọi cái nhìn đều dừng và việc thấy nảy sinh. Khi nào thì cái nhìn dừng lại? Cái nhìn dừng lại chỉ khi mọi ham muốn dừng lại, bởi vì mọi cái nhìn đều là trò chơi của ham muốn của bạn, sự mở rộng của các ham muốn của bạn.