Người ta đã tự xây dựng lên những tường rào an toàn qua tôn giáo, chính trị, bản thân. Ðó là những biểu tượng, những ý thức hệ và tín ngưỡng. Sức mạnh của những hình ảnh này đè trĩu lên tâm tư, chi phối suy nghĩ, chi phối mối liên hệ của con người trong đời sống hàng ngày.
Những hình ảnh này chính là nguồn gốc mọi vấn đề của chúng ta, nó gây nên sự chia rẽ trong chính bản thân chúng ta, giữa chúng ta với nhau. Nhận thức về cuộc đời của mỗi người bị o ép, khuôn định bởi những khái niệm đã được thiết lập ăn sâu trong tâm trí từ thời thơ ấu. Nội dung tri thức của họ là những điều họ góp nhặt được trong suốt cuộc đời.
Cả nhân loại thì cái nội dung này gần giống nhau. Cá nhân chỉ là cái tên, cái hình dạng và cái nền văn hóa hời hợt mà người đó thu lượm được từ truyền thống, môi trường sống xung quanh. Nhưng cái đặc điểm, cái độc đáo của con người không nằm tại cái bề mặt hời hợt, nông cạn đó nó phải hoàn toàn vượt ra khỏi cái mớ tri thức chết đó, cái tường rào nhà tù đó mà khắp cả loài người đều giống nhau kia.
Tự do không phải là một phản ứng; Tự do không phải là sự chọn lựa. Ðó là người ta tự dối mình, tưởng rằng người ta có quyền chọn lựa, là người ta tự do. Tự do là thuần túy quan sát, không mục tiêu, không sợ hãi bị trừng phạt và không mong cầu sự ban thưởng. Tự do không có động cơ; tự do không phải là kết thúc của một tiến trình thay đổi của con người, nhưng nằm ngay tại lúc khởi sự hiện hữu. Trong sự quan sát, người ta bắt đầu tìm ra sự không có tự do. Tự do được tìm thấy khi không chọn lựa, tỉnh thức trong các hoạt động của đời sống hằng ngày. Tư tưởng là thời gian. Kinh nghiệm và kiến thức sinh ra tư tưởng, do đó, nó không thể tách rời ra khỏi thời gian và quá khứ. Thời gian là kẻ thù tâm lý của con người.
Hành động của chúng ta đặt nền tảng trên kiến thức, trên thời gian, cho nên con người luôn luôn bị lệ thuộc vào quá khứ. Tư tưởng thì luôn luôn bị giới hạn, cho nên chúng ta sống trong sự mâu thuẫn và vùng vẫy liên tục. Không có cái chuyện phát triển tâm lý. Khi nào con người trở nên thức tỉnh trước những hoạt động về tư tưởng của chính mình, người đó sẽ thấy được sự phân chia giữa thực thể suy nghĩ và tư tưởng, thực thể quan sát và cái bị quan sát, thực thể kinh nghiệm và sự kiện được kinh nghiệm. Khi đó người ta sẽ thấy được rằng sự chia cách này chỉ là ảo tưởng.
Chỉ có từ sự quan sát thuần túy này người ta mới thức tỉnh, không bị bóng tối của quá khứ và thời gian che khuất. Sự thức tỉnh không thời gian này là sự giác ngộ sâu sắc, triệt để, đột biến. Hoàn toàn phủ định là căn bản của khẳng định. Khi có sự phủ định tất cả những định kiến, ý thức hệ và tín ngưỡng đã tạo ra cho tâm lý, lúc đó sẽ chỉ còn có lòng yêu thương, nỗi niềm trắc ẩn, đó là từ bi và trí tuệ.
