Tự biết mình là cái khó nhất - không phải vì khó, nhưng vì bạn sợ muốn biết về chính mình. Một sự sợ hãi lớn lao. Người nào cũng muốn tránh né, cũng muốn chạy trốn khỏi chính mình. Điều này cần phải được hiểu rõ. Và nếu nỗi sợ này tồn tại, bất cứ gì bạn làm cũng chẳng được kết quả. Có thể bạn nghĩ bạn muốn biết chính mình, nhưng nếu không ý thức được nỗi sợ này, bạn sẽ liên tục tránh né, bạn sẽ cố gắng để lẩn tránh, để tự đánh lừa chính mình. Một mặt bạn cố gắng tìm hiểu chính mình, mặt khác bạn sẽ tạo ra đủ loại chướng ngại để bạn không thể biết mình.
Về mặt ý thức bạn có thể nghĩ, “Tôi muốn biết chính mình,” nhưng vì vô thức lớn hơn, mạnh mẽ hơn ý thức nhiều, bạn sẽ không muốn biết về mình. Cho nên sự sợ hãi cần phải được hiểu rõ. Sao bạn sợ? Chỉ một lý do: Nếu đi sâu vào trong, bạn sẽ nhận ra rằng hình ảnh mà bạn phô trương với mọi người là giả dối. Toàn bộ quá khứ của bạn sẽ không có nghĩa gì cả, bởi vì nó chẳng khác một giấc mơ. Bạn đã đầu tư quá nhiều vào nó, đã sống vì nó, nên khi biết rằng tất cả đều là giả dối, bạn cảm thấy đau đớn; rồi bạn thấy rằng bạn đã lãng phí cả đời.
Nếu bạn đang sống một đời không chân thật, thiếu chân thực, nếu bạn chưa bao giờ yêu nhưng chỉ đóng kịch, sao bạn có thể đối mặt với chính mình? Vì bạn sẽ nhận ra mọi sự dối trá của mình: không những chỉ giả vờ rằng bạn yêu, mà bạn còn giả vờ rằng bạn đang có hạnh phúc trong tình yêu. Bạn đã lừa dối chính mình, không phải ai khác. Và nay nghĩ lại và nhìn vào trong, bạn sẽ bị nỗi sợ xâm chiếm.
Bạn nghĩ rằng bạn có một tài năng đặc biệt mà người khác không có. Ðó là cái bình thường nhất trên thế gian này, vì người nào cũng nghĩ là mình khác thường, đặc biệt. Nhưng nếu kiểm điểm lại chính mình, bạn sẽ thấy rằng bạn không có gì đặc biệt, rằng chẳng có gì để bạn hãnh diện cả. Vậy thì cái tôi của bạn không thể đứng vững được. Nó sẽ sụp đổ, sẽ thành tro bụi.
Sợ là chỗ đó, vì vậy bạn không dám nhìn vào chính mình. Vì không nhìn vào chính mình, bạn liên tục thêu dệt những giấc mơ, những hình ảnh đẹp về chính mình. Mà tạo ra hình ảnh thì quá dễ và quá rẻ tiền, nhưng trở thành một cái gì cụ thể thì khó hơn nhiều. Cho nên người ta hay đi đường tắt và chọn cái rẻ tiền nhất. Bạn cũng thế thôi. Vì vậy nhìn lại chính mình khó vô cùng.
Dù giá có rẻ hơn, bạn cũng chẳng lợi lộc gì. Mà bạn vẫn thường làm thế. Bạn tạo ra một hình ảnh là bạn độc đáo thì quá rẻ, nhưng độc đáo thật sự thì khó hơn, gian khổ hơn. Phải tranh đấu rất nhiều, phải cố gắng rất nhiều, và phải qua rất nhiều thử thách, bạn mới nhận ra cái nét độc đáo của chính mình. Nhưng tin rằng bạn có gì đó đặc biệt thì quá rẻ; bạn có thể làm ngay bây giờ, chẳng cần phải tốn công gì nhiều. Mà bạn đã tin vào các thứ rẻ tiền ấy. Ðó là chỗ núp của sợ hãi.
Bạn không thể nhìn vào chính mình. Ở đó bạn sẽ không thấy những gì mà bạn từng nghĩ về chính mình - Và bạn biết rất rõ. Ai có thể biết rõ về bạn hơn bạn được? Nếu nghĩ rằng bạn đẹp, bạn sẽ không thể nhìn vào gương, nếu vẻ đẹp này chỉ là một ý tưởng. Và bạn biết rõ! Thay vì nhìn vào gương, bạn sẽ đập bể nó. Khi một người xấu xí nhìn vào gương, người ấy sẽ nghĩ rằng cái gương bị lồi lõm - vì nhận thức rằng mình không là gì cả thì đau lòng lắm.
Bạn cũng là ông nọ, hoặc ông kia trong mắt của mình. Người khác có thể biết rằng bạn không là ai cả, nhưng bạn thì không. Người điên nào cũng nghĩ rằng cả thế giới điên. Người khác nói với hắn, “Ông điên rồi!” nhưng hắn sẽ không nghe, bởi vì sự thật ấy phũ phàng quá. Hắn sẽ cãi lại, và sẽ tìm ra đủ lý lẽ và nói, “Tôi không điên đâu.”
Người khác bao giờ cũng sai, bao giờ cũng điên. Ðó là cách mà bạn bảo vệ cái gọi là lành mạnh của chính mình. Bạn tự bảo vệ như thế. Và không một ai có thể tự xét chính mình, vì không những anh ta sợ nhìn vào chính mình, mà khi nhìn vào người khác, người ấy trở thành gương soi cho anh ta. Khi bạn nhìn vào người khác, người ấy có thể gợi cho bạn ít nhiều ý tưởng về chính mình. Bạn được phản chiếu trong mắt của người khác, vì vậy bạn không dám nhìn người khác. Trước hết, bạn tiểu thuyết hóa chính mình, và về người khác, rồi bạn sống trong mộng ảo.
Đó là cách mà mọi người đang sống.
Đó là cách mà mọi người đang sống.
