Nhiều khổ có đó, nhiều đau có đó. Và bởi vì đau và khổ mọi người muốn sống một cách đần độn - điều đó phải được hiểu tại sao nhiều người thế cứ khăng khăng rằng họ phải sống trong thôi miên. Phải có cái gì đó sâu sắc tham gia vào trong thôi niên, phải có đầu tư sâu nào đó. Đầu tư là gì?
Có đầu tư nào đó - và đây là đầu tư: nếu bạn trở nên nhận biết, có khổ. Nếu bạn trở nên nhận biết, bạn trở nên nhận biết về đau, và đau nhiều tới mức bạn muốn uống thuốc an thần và ngủ đi.
Nghĩ về điều đó như có hai vòi: một vòi được viết là 'đau đớn' và vòi kia được viết là 'vui thích'. Bạn muốn đóng vòi có viết đau đớn, và bạn muốn mở vòi có viết là vui thích. Nhưng đây là trò chơi - nếu bạn đóng vòi 'đau đớn', 'vui thích' lập tức đóng lại, bởi vì đằng sau cả hai chỉ có một vòi được viết là 'nhận biết'. Hoặc cả hai vẫn còn mở hoặc cả hai còn đóng, bởi vì cả hai đều là hai mặt của cùng một hiện tượng, hai khía cạnh.
Và đây là toàn thể mâu thuẫn của tâm trí: tâm trí muốn ngày một hạnh phúc hơn; hạnh phúc là có thể nếu bạn nhận biết. Và thế rồi tâm trí muốn ngày một ít đau đớn hơn, nhưng ngày càng ít đau đớn là có thể chỉ nếu bạn vô nhận biết.
Bây giờ bạn vào thế tiến thoái lưỡng nan. Nếu bạn muốn không đau - lập tức vui thích biến mất khỏi cuộc sống của bạn, hạnh phúc biến mất. Nếu bạn muốn hạnh phúc, bạn mở vòi - lập tức có đau đớn cũng chảy ra. Nếu bạn phải nhận biết, bạn phải nhận biết về cả hai. Cuộc sống là đau đớn, vui thích. Cuộc sống là hạnh phúc, bất hạnh. Cuộc sống là ngày và đêm. Cuộc sống là sống và chết. Bạn phải nhận biết về cả hai.
Nếu bạn sợ đau bạn sẽ vẫn còn trong thôi miên, bạn sẽ già đi, trở nên già và chết. Bạn sẽ bỏ lỡ cơ hội. Nếu bạn muốn nhận biết, thế thì bạn phải nhận biết về cả hai, đau đớn và vui thích. Chúng không phải là hiện tượng tách rời. Và người trở nên nhận biết trở nên rất hạnh phúc, nhưng cũng trở nên có khả năng bất hạnh sâu về điều bạn không có khả năng.
Bởi vì bạn sợ đau bạn không thể trở nên nhận biết - và thế thì bạn không thể học được gì. Nó cũng giống thế này - bạn sợ kẻ thù nhiều tới mức bạn đã đóng cửa nhà mình lại. Bây giờ thậm chí bạn bè cũng không thể vào được, ngay cả người yêu cũng bị bỏ ở ngoài. Người yêu cứ gõ cửa nhưng bạn sợ, có thể đấy là kẻ thù. Cho nên bạn bị đóng lại - đó là cách nhìn của bạn: đóng kín, sợ kẻ thù, và bạn bè không thể vào được. Cho nên bạn bè của bạn đã biến thành kẻ thù. Bây giờ không ai có thể vào được, bạn sợ thế. Mở cửa ra. Khi không khí trong lành vào nhà có mọi khả năng nguy hiểm cũng vào. Khi bạn bè tới, kẻ thù cũng tới. Bởi vì ngày và đêm vào cùng nhau, đau đớn và vui thích vào cùng nhau, sống và chết vào cùng nhau.
Cho nên đừng sợ đau bằng không bạn sẽ sống trong gây mê. Sợ đau, bạn uống thuốc mê. Bác sĩ giải phẫu cho thuốc mê trước khi ông ấy mổ bạn, bởi vì sẽ có nhiều đau, bạn sẽ không có khả năng chịu đựng được nó. Tâm thức bạn phải bị làm mờ đi, tối đi. Thế thì ông ấy có thể cắt cả thân thể bạn và bạn sẽ không đau.
Bởi vì sợ đau bạn đã ép buộc bản thân mình sống trong tâm thức mờ mờ, trong sự tồn tại rất mờ tối gần như không sống. Đây là sợ - bạn phải vứt bỏ sợ đó, bạn phải đối diện với đau, bạn phải đi qua đau khổ, chỉ thế thì khả năng mới mở ra cho bạn bè đi vào.
Và khi bạn biết cả hai, bạn lập tức trở thành cái thứ ba. Khi bạn biết cả hai, đau và thích, nhị nguyên, ngày và đêm - đột nhiên bạn đã trở nên siêu việt trên cả hai.
