Thiết nghĩ, tất cả những vấn đề nan giải phức tạp của cuộc sống hiện đại hôm nay có thể giải quyết tận gốc rễ bằng con đường chuyển hóa tâm thức của từng cá nhân trong từng xã hội. Thật ra, con đường chuyển hóa này đã được Ðức Phật và các bậc Thánh kinh qua, thực chứng và tuyên thuyết cách đây hơn 2.500 năm:
"Khó nắm giữ, khinh động
Theo các dục quay cuồng
Lành thay, điều phục tâm
Tâm điều, an lạc đến".
Vấn đề đặt ra là bạn phải hiểu rõ cơ chế hoạt động của tâm. Bởi lẽ, từ ngàn xưa, trong tâm tưởng vẫn còn đó những bức tường vọng kiến xây dựng trên tòa nhà sa mạc hoang vu. Khi bạn khám phá ra được cách thức đập vỡ bức tường vọng kiến chính là lúc bạn bắt đầu tạo ra sự chuyển biến của thân và tâm. Tại đây, tâm ý được tẩy rửa hay được tống sạch mọi yếu tố có thể gây nhiễu loạn, dẫn đến thanh tịnh thân tâm, sự thanh thản nội tại tâm hồn:
"Nếu với ý thanh tịnh
Nói lên hay hành động
An lạc được theo sau
Như bóng không rời hình".
(Pháp Cú số 2)
Thật là niềm hạnh phúc vô biên khi tâm thức bạn bước ra ngoài những tâm lý thường tình: lòng tham dục, khát ái, chấp thủ từng ăn sâu vào tâm thức. Tham muốn, khao khát, đam mê, say đắm là những biểu hiện của ái dục thường xuyên có mặt trong tâm thức bạn. Thật quá tế nhị đến nỗi bạn khó nhận ra khi lòng tham muốn dẫn dắt tâm thức mình đam mê một đối tượng bên ngoài có hình dáng, hương vị hấp dẫn. Trong những tình huống, môi trường như vậy, sự chuyển hóa tâm thức cần phải được khởi động bắt nguồn từ sự chánh niệm tỉnh giác. Tại đây, sự quán sát đối tượng quán niệm sẽ chuyển hóa nguồn năng lực ham muốn thành đối tượng để chánh niệm và phòng hộ:
"Tâm khó thấy, tế nhị,
Theo các dục quay cuồng
Người trí phòng hộ tâm
Tâm hộ, an lạc đến."
(Pháp Cú số 36)
Hẳn nhiên, sự thiết lập trật tự mới của tâm thức được bắt đầu bằng chánh niệm. Ðó là điều chỉnh toàn bộ hoạt động suy nghĩ, tư tưởng từ bên trong cho đến biểu lộ hành vi bên ngoài của bạn. Trong đó, tỉnh giác là sức mạnh giúp bạn vượt qua ngoài thế giới mộng tưởng đầy ắp đam mê cuồng nhiệt, hay những cơn lốc xoáy xung đột tâm lý của tư tưởng. Bấy giờ, nội tâm được an trú vào đối tượng bằng sự tĩnh lặng, không còn phân biệt giữa những cái được yêu thích và những cái không được yêu thích, giữa lòng khao khát muốn nắm giữ chiếm đoạt hay khước từ, lo âu đầy sợ hãi.
Sự tỉnh thức sẽ làm tăng trưởng khả năng hiểu biết sự thật vô thường, vô ngã của cuộc đời. Ý thức và an trú thường xuyên trạng thái an lạc này, bạn sẽ có cơ hội để sống hạnh phúc. Bởi lẽ, hạnh phúc chỉ có mặt khi bạn hiểu rõ: "Cái này không phải là ta, không phải là tự ngã của ta". Suy nghĩ thường xuyên về câu kinh trên sẽ giúp bạn điều chỉnh toàn bộ mọi suy nghĩ, tư tưởng, việc làm của bản thân:
Tâm không đầy tràn dục
Tâm không hận công phá
Ðoạn tuyệt mọi thiện - ác
Kẻ tỉnh không sợ hãi."
(Pháp Cú số 39)
Thế nên, sống trong thế giới đầy khổ đau này, bạn không thể không thực nghiệm một đời sống chuyển hóa tâm thức hướng thượng. Trong mỗi cá nhân, có một xu thế nội tại luôn luôn đòi hỏi phải lớn lên, phát triển mở rộng. Tuy nhiên, tất cả những thành tựu của nhiều lãnh vực khác nhau như văn hóa, kinh tế, khoa học, kỹ thuật, công nghệ... đều bắt nguồn từ sự tỉnh giác nội tâm. Hơn ai hết, nếu bạn là một người Phật tử chân chính, chắc bạn sẽ hiểu rõ ý nghĩa lời Ðức Phật dạy: Tâm làm chủ các pháp. Ðiều này có nghĩa rằng hễ cá nhân nào làm chủ được tâm mình, thì người đó hẳn nhiên bước vào thế giới an lạc vĩnh hằng. Chìa khóa để mở cánh cửa tự do, tự chủ chính là sự chuyển hóa tâm thức trong quá trình tu tập thực nghiệm tâm linh của đời sống hiện tại.
Cuộc sống thì luôn luôn vận động vào mọi lúc, mọi nơi. Trong dòng biến chuyển liên tục ấy, tâm thức con người phải được an trụ trong giây phút hiện tại đầy sinh động bằng cách gạt bỏ những hoài niệm về quá khứ, hay mơ tưởng về một tương lai mờ mịt. Một cái tâm tinh tế, bén nhạy, tỉnh lặng, giác tỉnh được phối hợp một trái tim hiền hòa giàu tình thương sẽ chuyển hóa toàn bộ thực trạng khổ đau thành viễn cảnh hạnh phúc. Dù khoa học kỹ thuật thành tựu nhảy vọt, công nghệ thông tin - tin học bùng nổ đã và đang cung cấp cho con người hết tiện nghi này đến tiện nghi khác cũng không đem lại chân hạnh phúc cho con người. Chuyển hóa tâm thức thực sự trở thành giai trình thực nghiệm tâm linh. Nó giúp bạn tiếp xúc hòa nhập với bản thể thực tại vốn là cơ sở của mọi sự vật hiện hữu giữa trần thế này.
Xem ra, chân lý tối hậu cuộc đời này thật đơn giản, bạn chỉ cần chuyển hóa tâm thức để tự thân tu tập, tự thân hành trì, tự thân thực nghiệm để tự thân chứng ngộ giải thoát an lạc trong dòng sống của thông điệp tình người:
"Không làm các điều ác
Thành tựu các hạnh lành
Giữ tâm ý trong sạch
Là lời chư Phật dạy."
(Pháp Cú số 138)
Thích Phước Ðạt
Nguồn: budsas.org
