Một hôm, vào trong vườn chùa nơi Kapuri - con voi cái, con rùa tinh khôn, và con công sống, có một con bò kiệt sức vì lao động đến. Kapuri thấy chú ngồi giữa sân chùa sau khu vực dành cho chư tăng, trông chú như đang có một cõi đau buồn ám ảnh trĩu nặng.
Khi ông nài của Kapuri cột cô vào cây mít quen thuộc sau một ngày làm việc và bỏ đi sau khi để lại một đống lá sồi cho cô nhai triệu trạo, Kapuri liếc vài cái nhìn vẻ ân cần về hướng chú bò. Chú ngồi cạnh bên, trông như một bọc xương ảm đạm vô tình bị quăng bỏ nằm trên đất.
Chú bò ngẩng lên lắc đầu để xua đi bầy ruồi nhặng đang bu quanh chú.
"Tôi từ một nơi không xa đến đây. Chủ tôi mang tôi đến và muốn vị trụ trì chùa giữ tôi ở đây một thời gian. Tôi đoán chắc là chủ tôi muốn vỗ béo tôi nhờ cỏ ở chùa vì vậy ông có thể được nhiều việc hơn nhờ tôi."
"Chủ anh ngó bộ không tốt."
Chú bò thở dài thườn thượt và run giọng vì xúc động mạnh.
"Bạn ạ, ước chi bạn biết được tôi khổ dường nào!" Chú cay đắng nói
"Ông chủ tôi, người đánh xe hàng trước kia rất tốt với tôi. Nhưng sau khi lập gia đình và các con ông lần lượt ra đời hết đứa này đến đứa khác, ông bắt đầu lơ là tôi."
"Như thế nào?"
"Ừ, ví dụ, ông thường cho tôi thực phẩm ít dần. Tôi không để tâm đến điều đó vì ông phải nuôi thêm nhiều miệng ăn nữa. Khi tôi kéo một bao kim loại hay cát hoặc gạch đến một nơi xa từ sáng sớm đến chiều tối, ông thường hát những bài ca của người đánh xe đáng buồn hơn để làm dịu nỗi khổ của tôi hơn là vui chơi một mình. Tuy nhiên, ông mong tôi kéo được số lượng hàng nặng như trước tôi đã kéo. Bạn biết đó, kéo một xe chất đầy kim loại hay gạch lên những con đường dốc đồi dưới ánh nắng mặt trời như thiêu như đốt thì không phải là trò đùa. Tôi nhớ có lần tôi bắt đầu sùi bọt mép và thở hổn hển. Sau đó đầu tôi bắt đầu quanh vòng vòng và mọi vật đều trở nên đen tối và lặng câm. Trong một lúc, tôi không có ý nghĩ về những gì đã xảy ra cho đến khi tôi cảm nghe một lằn roi quất vào nơi tôi đang ẩn nấp. Khi tôi ra đến, ông chủ tôi đang quất roi vào người tôi và tôi thấy rằng tôi đã ngã quỵ xuống. Tôi vội vã gượng dậy, nhưng thậm đến lúc đó chủ tôi vẫn tiếp tục đánh tôi, thét vào tai, dường như ông không kiềm chế được, cho đến khi chúng tôi đến nơi đã dự định. Thái độ ông chủ đối với tôi khiến tôi thay đổi hẳn."
"Đó là cách ông chủ bạn quan tâm đến bạn, ông lo lắng cho kế sinh nhai của ông, và tội ông bóc lột bạn đang đè nặng họ.
Con bò ngừng nói và suy tư về câu nói này. "Chắc là vậy", Chú ấy nói, và bắt đầu xua ruồi nhặng đi bằng cách lắc đầu, uốn mình và vẫy nhẹ cái đuôi. Vòng chuông quanh cổ chú kêu lanh kanh. Chú đứng dậy và chậm rãi bước đến cây dừa cạnh đó và bắt đầu cọ người vào vỏ cây sù xì đó.
"Vậy điều gì xảy ra sau biến cố đó?"
"Chủ tôi nổi giận về bất cứ điều gì, ông càng trở nên vô cảm và không cảm thông cho tôi. Nhưng về phần tôi, tôi vẫn tiếp tục nhìn ông với lòng trung thành và cảm mến câm lặng như trước đến giờ."
"Điều đó không phải là đức tính," Kapuri lặng lẽ nói. "Bạn chỉ bám víu vào ý nghĩ an toàn của bạn. Đối với bạn, người đánh xe đại diện cho sự an toàn của bạn."
Con bò nhún vai. "Chắc là vậy. Dù sao đi nữa, chủ tôi dần dần bắt đầu quên một cách trơ tráo những nhu cầu cơ bản của tôi. Một hôm ông mang đến một xô, không đầy một phần ba thực phẩm trong đó và đặt xuống trước mặt tôi, nói xấc xược, như là rút xương từ trong người ông cho tôi, " Này, Ăn đi. Tất cả chỉ có chừng ấy thôi. Hãy cám ơn như thế cho mày vẫn còn nhiều đấy! Mày vẫn còn tốt hơn những con khác nhiều!" Đúng là cung cách của người nhẫn tâm và kiêu ngạo, điều đó xúc phạm tôi hơn bất cứ cái gì khác. Chị không thể tưởng tượng lửa gì bắt đầu thiêu đốt bên trong tôi. Rồi đưa đến kết quả tôi ở trong tình trạng khốn khổ đến nỗi tôi khó lòng mà biết được tôi đang làm gì. Khi ông tiếp tục xử tệ với tôi, tôi bắt đầu phản ứng lại." Chú bò chậm chạp bước ra khỏi cây dừa và ngồi xuống để nhai lại.
"Làm sao anh phản đối lại, nếu tôi không quá tò mò?"
"Một hôm tôi gần tấn công vợ ông," Chú bò nói.
"Nhưng sao lại là vợ ông?"
"Bởi vì tôi chắc hẳn là bà ta là nguyên nhân khiến ông ta nhẫn tâm với tôi. Bà ta là người làm ông ta cứng xương sống để xử tệ với tôi. Mặt khác ông chủ trẻ của tôi không bao giờ quá nhẫn tâm như vậy đối với tôi."
"Làm sao anh có thể chắc như vậy?"
"Thỉnh thoảng tôi nghe bà rót vào tai ông những điều phàn nàn về tôi."
"Phàn nàn chuyện gì?"
"Phân tôi vương vãi khắp nơi, dường như, và đó là nguyên nhân khiến những nơi ấy sinh đầy ruồi nhặng. Hoặc bà nói tôi tiêu phí nhiều tiền và gây bực bội. Bà thường giục ông bỏ tôi và làm việc khác mà không cần đến loại bò như tôi."
"Tại sao bà không thịt anh?"
"Tôi không biết. Tôi nghĩ có lẽ bà ta ganh tỵ tôi. Chị thấy, trong quá khứ, tôi đã là người bạn được ông đánh xe tin cậy và thường xuyên đồng hành với ông. Tôi giả sử bà ta hối hận về điều đó."
"Có thể vậy" Kapuri đồng ý. " Nhiều bà vợ nổi tiếng ghen và giữ kỹ chồng họ."
"Tôi cũng đã nghe điều đó. Đó là điều giải thích tại sao tôi rất kiên nhẫn với bà ngay từ lúc đầu. Tôi nghĩ nếu tôi đã rất khôn khéo và hiểu biết và tử tế đối với bà, bà ta sẽ bỏ qua việc không thích tôi và không tin cậy tôi; nhưng xa cách từ đó, bà ta tiếp tục đem những điều chống đối tôi trong nhiều năm mãi cho đến khi bà ta đã xây bức tường hận thù chắc chắn giữa bà và tôi. Nó thường biểu thị rất rõ ngay cả khi tôi chơi với bọn trẻ."
"Như thế nào?"
"Hừ, chị biết đấy, thỉnh thoảng tôi thường chơi đuổi bắt với bọn trẻ. Chúng biết đó là trò chơi. Chúng vui thích bỏ tôi chạy đi và trở lại chọc đùa vào lưng tôi một cái. Có lần tôi đang đi túc tắc vòng quanh đèo một đứa bé trên lưng và được đứa lớn hơn dẫn đi, đứa nhỏ bị tuột và rơi xuống đất rồi bắt đầu khóc thét lên. Mẹ nó chạy lại ẳm bé lên, và mắng tôi, "Mày là con bò mắc dịch. Mày làm thế có ý đồ. Tao thấy mày đã làm gì, mày là con quỷ ác độc!' Và bà nguyền rủa hàng giờ về tai nạn đó.
"Vào một dịp khác, tôi nhớ một đứa bé cho tôi một trái chuối qua cửa sổ nhà bếp và tôi đã ăn nó một cách thích thú vô cùng và tỏ vẻ cảm động. Tôi cầm giữa cánh tay nhỏ của bé và đặt vào miệng tôi. Rồi cũng bà mẹ thấy vậy và hét lên và đuổi tôi rời khỏi cửa sổ đó. Tôi cầm cánh tay đứa bé đặt vào miệng rất nhẹ nhàng âu yếm nhưng bà vợ ông đánh xe đối xử dường như tôi đang cố ăn cánh tay của con bà như ăn trái chuối! Vào một dịp khác một trong những bọn trẻ đem cho tôi một miếng cơm sữa vào ngày Tết Nguyên Đán.. Tôi thích quá đến nỗi tôi nuốt chửng cả miếng, tôi cúi đầu xuống và dặt sừng tôi cọ trên bụng bé để đùa. Tôi không dùng một áp lực nào cả nhưng chị sẽ nghe mẹ bé la hét và cứ tiếp tục mãi như thế nào! Bất cứ người nào sẽ nghĩ tôi có ý giết đứa bé. Tất cả những sự kiện này được thổi phồng và diễn giải sai cho ông đánh xe và khiến ông cảnh giác tôi. Sau đó dần dần tôi thấy rõ rằng bà sẽ không bao giờ hạnh phúc cho đến khi bà thoát khỏi tôi. Bà chỉ đơn giảng muốn phá bức tường bà đã dựng lên giữa chúng tôi.”
"Vậy anh đã làm gì?"
"Tôi giả sử rằng điều tốt đẹp nhất sẽ là rời khỏi chúng, nhưng làm sao tôi có thể bỏ đi và tôi có thể đi đâu? Tôi chỉ phải chờ và chịu đựng nó và trong đầu tôi quá đầy những lời mắng mỏ và bình phẩm, chúng xúc phạm tôi đến nỗi một hôm bà mang đến một xô nước cho tôi uống, tôi dùng chân sau đá cái xô. Vành xô trúng vào cằm bà khi bà cúi xuống và máu phun ra từ chỗ bị đứt đó. Chị có thể tưởng tượng bà mắng tôi như thế nào và kêu ca với ông chồng đánh xe của bà."
"Anh không nên làm điều đó" Kapuri nhẹ nhàng quở trách "Đó là một sai lầm."
"Tôi biết nhưng tôi chỉ là con bò chứ không phải ông thánh! Khi người ta đem đến cho tôi mọi điều mạ lỵ nhục nhã và xử tệ với tôi, làm sao tôi không phản ứng?"
"Anh không nên làm những điều giống như thế."
"Điều đó có thể chứ?"
"Vâng. Không phản ứng là cách duy nhất bảo vệ chính anh và người khác."
"Bảo vệ người khác"
"Bảo vệ họ đừng làm hại anh nhiều hơn và đừng làm tình hình càng tồi tệ hơn. Tôi giả sử anh tiếp tục phản ứng?"
"À, được, bởi vì chị thấy đó, giờ đưa đến cái chỗ mà ngay cả bọn trẻ cũng trở nên nghi ngờ và xua đuổi tôi dường như tôi là một loại đười ươi hay rắn nhả nọc độc nào đó cùng sống với chúng. Cách đối xử của nó thường làm tổn thương tôi nhiều lắm. Sau đó bà ta chửi tôi - kéo đuôi tôi hay ném đá vào tôi. Có lần tôi đuổi một thằng nhóc con trong lúc đang giận dữ thật sự bởi vì thằng nhóc đó dùng ná bắn vào lưng tôi. Tôi giận tái người không thể kiềm chế được nữa bơỉ vì lúc đó tôi rất cáu kỉnh và giận điên lên. Trước kia, hiếm khi tôi cảm thấy bị khích động bởi bị đá ném vào mông tôi nhưng bây giờ tôi chạy quanh vườn đuổi theo thằng nhóc nghịch ngợm với tất cả sự tổn thương và giận dữ lên cao độ đã sục sôi trong tôi, mãi cho đến khi nó trốn vào bên trong nhà."
"Anh đã làm thêm một lỗi khác," Chị Kapuri lắc đầu buồn bã, nói."Anh chỉ thêm đạn dược cho vợ ông đánh xe. Bà ta lợi dụng cơ hội đó. Lần sau anh làm điều như thế, ông đánh xe sẽ lưu ý đến lời vợ ông và sẽ tống anh ra khỏi nhà."
Chú bò thì thầm "Tôi biết. Chị thấy đó, giờ tới cái khúc quanh giữa ông đánh xe và chính tôi. Từ đó về sau ông trở nên khó tính như bà ta - mắng nhiếc tôi và thậm chí đánh đập tôi."
"Anh thật ngốc làm sao! Và tôi giả sử anh cũng phản ứng với ông chủ?"
"Ừ, Tôi trở nên bướng bỉnh và hối hận và ông không thể nào làm tôi nhúc nhích được vì tất cả những cú đấm trên đời. Tôi chỉ cúi đầu chịu trận, chôn chặt chân dưới đất, và chờ đợi mãi cho đến khi ông đánh tôi và đánh tôi và đánh tôi cho đến khi nước mắt ông lăn dài trên má và ông bắt đầu khóc tức tưởi."
Chị Kapuri lắc đầu buốn bã. "Tôi quá buồn khi nghe tất cả những điều này", Chị ấy nói "Tôi có thể thấy mọi nguyên nhân của nó rất rõ và anh chỉ đổ thêm dầu vào lửa"
“Tôi?" Chú bò rống lên mắt đảo quanh nhìn lên trời. "Tất cả những điều này họ đã gây ra cho tôi và tôi là kẻ phạm tội sao? Tại sao chị nói vậy?"
"Bộ anh không thấy sao, anh bò, bà ta là nghiệp của anh ở kiếp trước. Thay vì không phản ứng lại với sự độc ác của bà ta, anh đã đi quá trớn và tạo nghiệp xấu hơn cho chính anh, cho bà ta và cho chủ anh. Nếu anh không để ý đến bà ta và bỏ qua mọi lời độc địa và tàn nhẫn của bà ta thì mọi điều sẽ không đi đến nước này. Anh đã tự nung nấu chống lại lòng căm thù của bà ta và rút sức mạnh từ những đức tính của anh. Trong tình hình như thế, đức tính của anh sẽ trở thành tấm chắn giúp anh tự bảo vệ."
"Chị có ý gì khi nói đến giới đức? Có phải chị nói đến Ngũ Giới không?"
"Đúng vậy, nhưng trong nghĩa sâu nhất. Tôi ngụ ý tự kiềm chế trong mọi điều bắt đầu với tư duy. Nhớ ơn cho bất cứ loại thực phẩm gì dù ít ỏi đến đâu anh đã nhận được, chỗ trú ẩn và sự tử tế anh nhận, anh sẽ tích luỹ thiện nghiệp và do đó từ từ nghiệp cũ anh tiêu mòn dần."
"Chị mong đợi tiêu chuẩn cư xử không thể có từ loại bò ngu ngốc như tôi. Tôi chỉ có thể nghĩ đến ăn, ngủ, nghỉ khỏi ruồi nhặng và dĩ nhiên, lòng tốt từ những người quanh tôi."
"Anh phải nỗ lực nhiều để nâng chính anh lên từ mức ngu si đần độn của loài bò, nếu anh muốn thoát khỏi những triền trói khổ đau."
Chú bò nhìn xuống đất vẻ mặt hơi xấu hổ. "Nếu ông chủ tôi chỉ tiếp tục tử tế đối với tôi, tôi sẽ không phản ứng lại," Chú nói nhỏ.
"Tôi đã kiên nhẫn quá nhiều và quá lâu rồi. Điều làm tôi đau lòng nhất là ông chủ tốt bụng của tôi trở nên gay gắt, tàn nhẫn và trở mặt đối với tôi."
"Ông chủ đánh xe của anh không khác gì với mấy người đàn ông trẻ có gia đình," Kapuri tiếp tục một cách sắc xảo khôn ngoan. "Khi người thanh niên lấy vợ và cho ra đời mấy miệng ăn khác, thỉnh thoảng ông cảm thấy trách nhiệm quan trọng hơn hết đối với bầy nhỏ và che mắt ông khiến ông không thấy những nhu cầu và sự nhạy cảm đối với người khác - ngay cả những người gần ông như nhân viên hay cha mẹ ông."
"Bảo tôi làm sao để đừng phản ứng lại," Con bò nài nỉ một cách tuyệt vọng.
"Trước hết cho tôi biết anh đến ở đây bằng cách nào," Kapuri điều tra.
"À, một ngày, không nói lời nào, chủ tôi cho tôi ăn nhiều cỏ khô, và khi tôi trở nên dễ bảo và phục tùng ông đem tôi đến đây. Có lẽ ông nghĩ rằng không khí tự viện sẽ có ảnh hưởng có lợi ích cho tôi, không kể đến sân đầy cỏ."
Chị Kapuri xem xét câu nói một cách khách quan. "Anh có nên đi về vui vẻ với ông chủ nếu ông ấy trở lại đưa anh về không?"
"Nếu?" chú bò quay lại và nhướng mày nhìn chị Kapuri. "Ý chị muốn nói gì với giả thiết "nếu"”?
"Anh bò đáng yêu của tôi, bộ không thể xảy ra với anh rằng ông ta có thể không quay trở lại đón anh về sao?"
Chú bò đứng lặng yên dường như chú bị sét đánh. "Được, nếu ông ta không trở lại đưa tôi về..." Anh nói lẩm nhẩm giọng run rẩy,"nói cho tôi biết sự thật, tôi thực sự không biết tôi nên làm gì."
"Chính anh cho tôi biết vợ ông không thể thay đổi và bà sẽ không bao giờ hài lòng cho đến khi bà bỏ được anh. Anh cũng bảo tôi những tình huống không hài lòng như thế nào đối với anh, anh nên quan sát thật cặn kẽ bản chất dính mắc (tham ái) của anh đối với chủ anh - lòng anh tham đắm vào cái gọi là an toàn mà anh cảm thấy khi ở với ông. Anh thấy đó, tâm tham đắm có khả năng gia thêm một số lượng thống khổ không cần thiết."
"Tôi biết", Con bò xác nhận. "Tôi đang nhận ra điều đó. Khi ông đánh xe thường âu yếm nói chuyện với tôi, tôi rất vui lòng, bao nhiêu mệt nhọc vất vả dường như loãng dần trong không khí. Nhưng khi ông trở nên tàn nhẫn và giảm các bửa ăn của tôi và nói nặng lời tôi như bị đạp xuống đất, rơi vào trong vực thẳm nuối tiếc. Nếu ông ta chỉ cho tôi ăn ít nhưng tử tế, thì cũng đủ. Tôi đã không quá sẵn sàng đến nỗi không thể chấp nhận sự nghèo khó của ông và không bực dọc chống lại điều đó, nếu ông ta tỏ ra tử tế một chút và quan tâm đến lợi ích của tôi. Nhưng ông trở nên cũng công kích và độc đoán như vợ ông. Tôi ghét hết tất cả những người đó! Tôi ghét mọi người và mọi thứ!" con bò đột nhiên rống lên.
"Anh bạn ơi, giờ, giờ, hãy tự kiềm chế. Anh đang tràn ngập phẫn nộ. Anh có biết điều gì đang xảy ra với anh không? Anh trở thành nạn nhân bất hạnh do cảm giác phiền muộn của chính anh. Nó sẽ đuổi theo anh chạy quanh quẩn trong vòng luân hồi bất tận."
"Nói cho tôi biết làm sao thoát khỏi nó! Nó đang đốt cháy bên trong tôi như than hồng, thiêu đốt tâm can tôi, và không có gì mà chỉ là sự hỗn loạn quay quanh trong đầu óc tôi."
"Vào một thời tôi cũng cảm thấy như thế," Chị Kapuri nói "Anh bạn, phải cần một thời gian dài dài cho anh chữa lành vết thương này."
"Nhưng tôi không muốn thời gian chữa lành!" Con bò gầm lên chống đối. "Tôi muốn tự tôi chữa!"
Tốt. Rồi hãy lắng nghe cẩn thận bài kệ này từ Kinh Pháp Cú:
Trìu mến sanh sầu muộn,
Trìu mến sanh lo sợ
Người dập tắt hết lòng trìu mến
Không còn sầu muộn, càng ít lo sợ.
Con bò phất tai và đuôi, nhìn bối rối.
"Tôi khuyên anh nên đi hỏi ông rùa cho anh lời khuyên khác," Chị Kapuri nhẹ nhàng nói. "Ông ấy là bậc thánh. Ông ấy sẽ cho bạn thuốc hữu hiệu nhất cho bạn chữa chính bạn - Cũng do Đức Phật đề ra. Thật không phải vô cớ mà Đức Phật của chúng ta được gọi là Tối Thượng Y Vương."
"Tôi có thể tìm ông rùa ở đâu?"
"Ông ấy đi kiếm thức ăn quanh hàng rào ngày một lần. Lúc đó bạn có thể nói với ông ấy."
Vì vậy, ngày hôm sau, con bò lục lọi trong hàng rào quanh vườn tự viện và cuối cùng định vị được chỗ ông rùa.
"Thưa ông, Tôi có chuyện muốn hỏi ông. Tôi có quấy rầy ông không?" Con bò thăm dò, hơi rụt rè
"Không, không sao cả. Cứ tiếp tục và hỏi tôi bất cứ câu hỏi gì anh muốn."
"Thưa ông, đầu con đang bốc cháy. Có ngọn lửa than hồng đang cháy trong con. Có quá nhiều phẫn uất bên trong con, đầu độc toàn thân con. Thậm chí con thấy nó bắn vào tận tuỷ trong xương con. Con cảm thấy khốn khổ. Cho con cách chữa trị."
"Không có cách chữa trị lành ngay," Ông rùa chậm rãi nói, nhìn sâu vào trong đôi mắt đỏ của con bò dường như xuyên suốt vào chính trọng tâm nỗi khổ của nó. "Bạn phải nỗ lực thật nhiều bạn mới thoát khỏi sân hận, tham ái và chấp thủ vào cái an toàn giả tạm. Bắt đầu thực hành bằng cách thanh lọc tâm khỏi tất cả những tư tưởng giận hờn. Trau dồi tình cảm thương mến tất cả."
"Làm cách nào?"
"Hãy nghĩ về những hành động nhỏ nhặt nào người ta đã làm cho bạn suốt trong thời gian qua để bạn tri ân, chẳng hạn, và để tình cảm tri ân đó phát triển và lan rộng dần trong bạn. Rồi bạn rải những từ tâm đó đến tất cả bằng hữu quanh bạn. Mỗi khi tâm sân và hối hận sanh khởi. Hãy ghi nhận chúng. Hãy dập tắt những cục than hồng đang âm ỉ cháy cho đến khi chúng ra tro. Hãy trau dồi tâm từ. Luôn chánh niệm. Canh phòng tư tưởng của bạn. Vì người ta nói, " Không làm việc ác, tu tập hạnh lành, và thanh lọc tâm ý: đây là Lời dạy của chư Phật.'"
"Bộ thế là tất cả sao? Bộ đó là thuốc sao?"
"Đó là tất cả. Nhưng, bạn ạ, vấn đề không phải đơn giản uống thuốc như cách đã chỉ dẫn. Nó đòi hỏi cả một đời để học cách uống thuốc, mới có giá trị. Một khi con đã thoát khỏi sân hận và nuối tiếc và thương tổn - con sẽ cảm thấy rất tự do và hài lòng. Con sẽ kinh nghiệm niềm tịnh lạc tối thượng ngay trong kiếp sống này."
"Thật vậy sao? Ông không dẫn con lên đạo viên sao?"
"Dĩ nhiên. Ông không dẫn con lên đạo viên. Tâm giải thoát được chứng nghiệm khi thoát khỏi tham dục, sân hận, hôn trầm và thuỵ miên, trạo cử và hối quá, và nghi hoặc, được mô tả trong các bài kinh. Nó giống như một người kinh nghiệm khi người ấy vay một món nợ, để kinh doanh với số vốn đó, làm lợi và trả nợ. Sau đó, lại như người kinh nghiệm khi bị ốm đau, được khỏi bệnh. Cũng vậy, đối với người kinh nghiệm khi bị tù, được thả tự do hay cảm giác của người nô lệ thoát khỏi cảnh nô lệ. Cuối cùng, nó giống như đối với những gì người ấy kinh nghiệm khi bị lạc đường trong sa mạc, bị đói khát và đương đầu với nhiều nguy hiểm, người ấy đến bìa làng và nhờ vậy được an toàn."
"Chả nhẽ không có con đường tắt nào đến sự an toàn này hay sao - đến niềm an bình hạnh phúc này hay sao?"
"Khi bạn từ bỏ không chấp thủ vào những vật bạn ưa thích con sẽ kinh nghiệm được tự do vô cùng."
"Sao?" Con bò hỏi. "Làm sao ông kinh nghiệm được tự do khi ông từ bỏ sự bám níu?"
"Bạn thấy đó, vật chất trên trần gian đều chóng tàn, và những gì chóng tàn đều có đặc tính cố hữu phải chịu khổ. Vì vậy nơi nào có an toàn mãi, hạnh phúc mãi? Khi bạn không thể đạt được những điều mà bạn cho đó là an vui, thì bạn phải chịu khổ. Khi bạn gặp phải những điều mà bạn thấy không hài lòng thì bạn cũng khốn khổ; nhưng khi bạn bỏ đi cái muốn và không muốn, thì lúc đó bạn kinh nghiệm được cảm giác tự do và thanh thản vô cùng. Khi hạnh phúc của mình không tuỳ thuộc vào những vật chất tạm bợ thoả mãn các cảm giác và cảm xúc chóng tàn, nhưng khi bình an thanh thản đến bằng cách bỏ qua, đó là niềm hạnh phúc đáng kinh nghiệm. Niềm hạnh phúc đó thù thắng hơn bất cứ loại hạnh phúc được biết trên thế gian."
"Vì vậy tôi sẽ từ bỏ sự dính mắc của tôi đối với chủ tôi - với thức ăn và tất cả các loại đó sao?"
"Đừng bám víu vào chúng làm như chúng là quan trọng nhất của cuộc sống bạn. Hãy biết đủ. Hãy bình thản với chính mình, với mọi người và mọi sự quanh bạn."
"Hãy thuận hoà với vợ của chủ bạn và với những lời bình phẩm chê bai của bà ta”.
“Tôi làm điều đó bằng cách nào?" Con bò cười vang nghi ngờ hỏi. "Làm sao tôi thực hiện được điều đó?"
“Này bạn bò ơi, vì lợi ích cõi trời, hãy từ bỏ tâm dính mắc vào sân hận của bạn." Con rùa hơi nghiêm nói. "Bạn đang ôm chặt vết thương vào lòng bạn và nuôi dưỡng lòng căm thù như thể chúng là kho báu quý giá nhất của bạn. Vợ ông chủ đay nghiến nặng nề làm bạn tổn thương - thì đã sao? Quên hết đi. Bỏ hết đi. Hãy xem bạn sẽ tự do và giải thoát làm sao khi từ bỏ lòng căm giận và thương tổn đó, mà không đeo bám vào chúng suốt đời đáng yêu này."
"Nhưng tôi làm điều đó bằng cách nào? Cho tôi bí quyết - kỹ thuật. Tất cả điều tôi biết là rằng khi lời nhạo báng nghiêm trị tôi, có không ít nọc độc làm hại. Nó thật sự làm tôi tổn thương như mũi tên bắn vào tim tôi, và tôi cảm thấy toàn thân tôi run rẩy rõ ràng do sự chấn động đó. Giờ làm sao tôi giả vờ nó đã không xảy ra? Làm sao tôi giả vờ không có gì động đến tôi?"
"Đừng giả vờ. Hãy cố gắng quán triệt những cảm xúc của bạn. Bạn bò, hãy lắng nghe kỹ lời tôi. Bạn không thể thực hiện tâm an bình tĩnh lặng một cách tự động - Bạn phải cố gắng phấn đấu với những kỹ thuật thiền. Phải có một cuộc truy tìm sâu sắc bên trong bạn để biết thực chất của những sự tổn thương này, để tìm ra tại sao chúng gây tổn thương. Bạn phải thuần tỉnh giác những nhận xét mà không có gia thêm một chút tưởng tượng nào - vội thăm dò ký ức bạn về những nhận xét tương tự, kết hợp và nối chúng với những sự kiện trong quá khứ, vội vàng đi đến kết luận - mọi trò chơi âm u vụng về của tư tưởng đó phải được dẹp qua một bên. Cũng không nên vội sấn đến tương lai với những nỗi sợ về những gì lời nhận xét bao hàm liên quan đến cái gọi là an toàn. Bạn phải ý thức rõ không những chỉ thực chất của lời bình phẩm mà còn tại sao bạn phản ứng lại nó theo cách bạn đã làm.
"Với loại tự khảo sát này bạn bắt đầu nhận ra từng chút từng chút rằng những lời bình phẩm đó làm tổn thương bạn bởi ý niệm gọi là 'bản ngã' - hình ảnh bạn có về chính bạn, hình ảnh bạn sẽ như người ta có về chính bạn. Trên thực tế sự kiện không có bản ngã hay 'bạn', chỉ là một khối kết hợp những hiện tượng tâm vật lý sanh diệt từ sát na này đến sát na khác mà chúng không bám vào bất cứ vật gì. Loại ý thức rõ ràng đó có thể thực hiện chỉ khi tâm của chúng ta được thanh lọc bằng cách trau dồi chánh niệm và định tâm. Khi tâm được thoát khỏi phiền não, thì bạn có thể tập trung vào những vấn đề này và những vùng bạn muốn thăm dò. Lúc đó bạn sẽ khám phá ra rất rõ rằng không có bản ngã - chỉ có những tư tưởng thoáng qua, cảm giác và xúc cảm - những hiện tượng tâm vật lý. Thấy và kinh nghiệm sự thật này là một khám phá vĩ đại nhất, chìa khoá để bỏ qua.
"Khi bạn hành thiền thực sự tiến bộ bạn sẽ có khả năng thấy ra điều này cho chính bạn. Bạn sẽ thấy rằng tất cả những hiện tượng này bắt nguồn không phải từ cái nhân đơn giản nhưng từ nhiều nhân và duyên liên quan. Điều này tại sao các bài kinh nói: 'Quán thân không phải ta, thọ không phải ta, tưởng không phải ta, hành không phải ta, thức không phải ta, Tất cả chúng đều vô thường. Những gì vô thường là phải khổ. Những gì khổ thì không phải Ta.' Không có cái 'Ta' trong tất cả cái này. Một khi bạn bắt đầu thấy điều này cho chính bạn, bạn học để bỏ qua. Bạn học để không phản ứng. Rồi nổi khổ trong bạn bắt đầu giảm dần và nhờ đó bạn được thanh thản."
"Vậy nếu chủ tôi đem tôi về lại và xử tệ với tôi lại, ông bảo tôi phải làm gì để sẽ chịu đựng mà không giận hờn nuối tiếc bởi vì trên thực tế không có cái 'Ta'?"
"Bạn thân mến," Ông rùa nhẹ cười mỉm nói. "Bạn hỏi tôi thuốc và tôi cho bạn thuốc. Lấy hay bỏ nó. Tôi chỉ đang bảo bạn thanh lọc chính bạn hầu bạn có thể thấy rõ mọi sự và từ đó trong tâm bạn được an tịnh. Nếu bên trong bạn an tịnh và vững vàng như trụ đá mà gió không thể lay chuyển được, thì làm sự an tịnh và vững vàng bằng cách thực sự thấy và kinh nghiệm sự không có thực chất của cái gọi là 'bản ngã' - rồi từ bỏ tham ái (chấp thủ) không là vấn đề quan trọng."
“Và phương thuốc này bảo đảm đem lại tự do hoàn toàn thoát khỏi khổ đau sầu muộn sao?"
"Đó thực sự là cách điều trị lâu dài. Không có công việc chắp vá, không có sự chữa trị tạm thời. Tôi không cho bạn thuốc huyền bí liên quan đến việc thực hành mọi loại nghi lễ và nghi thức tỉ mỉ, những ma thuật có mánh khoé đánh lạc hướng. 'Ma thuật' chuyển hoá nội tâm là những gì thuốc của Đức Phật nhắm đến. Và mục đích hoàn toàn từ bỏ tham ái - sắc ái, vô sắc ái, hữu ái, vào sân hận, vào tà kiến... rằng chỉ từ bỏ sẽ thoát khổ. Hãy nhớ, thà chết thanh thản không sân hận hơn chết bối rối và đầy hối hận, và đưa bạn tái sanh vào nơi tồi tệ hơn nhiều so điều kiện hiện tại của bạn."
Con bò cân nhắc đến câu trả lời này, cau mày, ngoe nguẩy đuôi và tai nó và da nó giật giật. Giờ đây trán nó không nhăn và ánh sáng đều và rõ bắt đầu chiếu vào đôi mắt đỏ lừ của nó. Nó chầm chậm gật đầu trong lúc nhai lại.
"Thưa ông, Tôi nghĩ tôi đang bắt đầu hiểu những gì ông đang có ý định."
"Tốt, nhưng để thực hiện thuần tỉnh giác và ý thức rõ mà cần để giải thoát ngay, thì bạn phải hành thiền. Luôn sống trọn vẹn trong giây phút hiện tại. Ghi nhận những tư tưởng, cảm giác và xúc cảm của bạn. Thực sự chân thành và tế nhị với chính bạn và bằng cách làm điều đó bạn sẽ có khả năng dự thảo sự tế nhị, tử tế và hiểu biết đối với người khác. Bằng cách này bạn sẽ được thoát khỏi ý niệm 'ta' và kinh nghiệm một sự đồng cảm chung với tất cả những gì đang tồn tại. Hãy biết tư tưởng và cảm xúc của bạn như chúng đang là. Rồi bạn sẽ dần dần hiểu thực chất của tiến trình phức tạp này mà chúng ta gọi là 'ta', 'tôi' và 'của tôi'. Sau đó bạn sẽ thấy cho chính bạn rằng tự do đến khi bạn từ bỏ không chỉ đối tượng của cảm giác mà còn vào sự nắm giữ ý niệm tự ngã - hoàn toàn bám vào ngũ uẩn mà chúng thực là trống rỗng, không có thực chất, chóng tàn."
"Vâng, Tôi nghĩ giờ tôi đang bắt đầu hiểu một chút. Chắc chắn tôi sẽ cố gắng hết sức để uống - trước tiên thanh lọc tâm và trau dồi những tư tưởng tốt và từ đó từ từ bỏ tham ái và sân hận. Như vậy tôi sẽ từ bỏ sự dính mắc vào cảm giác an toàn giả tạm."
"Rất tốt, con bò! Quả là rất tốt! Thật không dễ, nhưng nếu bạn uống thuốc như cách đã đề ra chẳng bao lâu bạn sẽ gặt được kết quả mong ước của tri túc và hoàn toàn giải thoát khỏi việc giữ chặt tấm che mặt khốn khổ."
Nguồn: budsas.org
