Quá khứ cũng có thể không mất
đi, tương lai có thể đã tồn tại rồi. Nhiều khám phá từ thế kỉ trước
đã cho thấy rằng nhiều điều chúng ta nghĩ về thời gian có thể chỉ là ảo
tưởng. Trái ngược với những cảm nhận hàng ngày, thời gian có thể không trôi.
Và những biến cố ta nghĩ chỉ diễn ra một chiều cũng có thể bị đảo ngược. Nhưng
làm sao điều đó có thể xảy ra? Làm sao ta có thể hiểu lầm về điều quá quen
thuộc như vậy? Và nếu thời gian không phải là thứ ta vẫn hay nghĩ, vậy thì nó
là cái gì? Liệu nó có bắt đầu hay kết thúc không? Nó xuất phát từ đâu?
Einstein cho chúng ta thấy một
bức tranh nhiều màu sắc hơn rằng mỗi người đều có thời gian riêng của mình biến
thiên với tốc độ riêng và khái niệm về một hệ thống thời gian quốc tế là hoàn
toàn vô nghĩa. Einstein khám phá ra bí ẩn đáng kinh ngạc này bằng việc tìm ra
mối liên hệ vô hình giữa không gian và thời gian. Einstein thấy có một quan hệ
mật thiết giữa chuyển động trong không gian và dòng chảy thời gian. Nói theo
nghĩa đen rằng "tổng không đổi", được thứ này, mất thứ kia.
Và vẫn tồn tại khía cạnh một
chiều về thời gian mà ta vẫn chưa hiểu hết ngay cả những điều cơ bản nhất. Tại
sao mọi thứ không diễn ra theo chiều ngược lại? Và việc thời gian cứ trôi mãi
từ quá khứ đến hiện tại có nghĩa lý gì? Vậy ta có thể nói gì về điểm xuất phát
của mũi tên thời gian?
Các định luật trong vật lý là
những phương trình toán học ta dùng để biểu diễn mọi thứ từ chuyển động của các
nguyên tử tới sự quay xoắn lại của các thiên hà. Chúng được thiết lập và công
nhận qua các quan sát và thí nghiệm từ hàng thế kỉ nay. Nhưng đáng ngạc nhiên
là không có định luật vật lý nào quy định rằng các sự kiện phải diễn ra theo
thứ tự thông thường mà ta gọi là thứ tự "xuôi thời gian". Theo những
phương trình đó các sự kiện hoàn toàn có thể diễn ra theo chiều ngược lại. Phần
lớn các phương trình mà chúng ta sử dụng để biểu diễn những gì ta thấy trong vũ
trụ không có sự ràng buộc với mũi tên thời gian. Chúng là những phương trình có
thể nghiệm đúng ngay cả theo thứ tự xuôi thời gian hay ngược thời gian.
"Ảo tưởng về thời gian"
là tập đầu trong bộ phim "Kết cấu của vũ trụ" do hãng PBS sản xuất.
Đây là một sêri phim rất hay và khá nâng cao về vật lý và vật lý thiên văn.
Nguyễn Thế Công - Dương Tuấn Anh
Nguồn: thienvanhoc.org
Xem phim: Click vào link thienvanhoc.org
(có phụ đề) hoặc link youtube.com
