Khoa học kỹ thuật giúp con người tiến bộ, nhưng đồng thời cũng khiến bản năng của con người giảm sút, mặc dù không ai muốn thừa nhận mình là kẻ ngốc hoặc đang dần biến trở nên ngốc dại. Hình như tất cả bắt đầu từ chiếc máy ảnh...
Không ai phủ nhận khoa học kỹ thuật mang lại sự tiến bộ, văn minh, nhưng bạn đừng quên, việc gì cũng có tính hai mặt của nó. Khi cuộc sống trở nên ngày một giản đơn, bộ não của bạn cũng trở nên giản đơn theo. Hãy hình dung nếu không có các thiết bị truyền thông điện tử, lập bảng biểu không có Excel, lái xe không có GPS...,cuộc sống của bạn hẳn sẽ xáo trộn dữ dội. Cho dù bạn có cổ hủ đến đâu, đã cố gắng giảm thiểu tối đa sự phụ thuộc vào công nghệ đến đâu, bạn vẫn không thể nấu nổi một nồi cơm ngon dẻo nếu không có mấy vạch khắc mức nước trong ruột nồi cơm điện.
Hiện thực khốc liệt như vậy đó. Những bông hoa trồng trong nhà kính chẳng thể chịu nổi gió táp mưa sa trong thế giới mà chúng ta đang sống, làm việc và hít thở. Chỉ cần nhìn vào sự đào thải liên tục của các sản phẩm kỹ thuật số sẽ thấy được tốc độ phát triển chóng mặt của công nghệ. Nhưng rõ ràng, bộ não của chúng ta không cuốn theo cơn lốc ấy, thậm chí đôi lúc còn có dấu hiệu “thụt lùi”. Những người “sùng bái” công nghệ cho rằng, với những thiết bị tinh vi, hiện đại như vậy, chúng ta cần gì phải nghĩ ngợi cho đau đầu?
Những thiết bị đó quả rất thông minh. Chỉ một chiếc di động đã có thể thay thế công việc của một cuốn sổ danh bạ, sổ ghi nhớ, nhật ký, thiết bị GPS, sổ ghi nợ, …Nó có thể làm thay bạn mọi việc bạn có thể nghĩ ra và thậm chí cả những việc bạn không nghĩ ra. Cuộc sống của chúng ta đầy ắp những tiện nghi, chúng ta ngày càng ít phải tư duy vì: máy ảnh có thể tự động điều chỉnh tiêu điểm, các phần mềm văn phòng được cài đặt sẵn, xe hơi có thiết bị tự động đo khoảng cách đỗ xe an toàn, đi du lịch đã có vô số tài liệu hướng dẫn chi tiết trên internet để tham khảo. Về cơ bản, chỉ cần “nhấn nút”, là bạn có thể sống hồn nhiên và thoải mái.
Nhưng quá phụ thuộc vào công nghệ chưa chắc đã tốt. Ở London , tất cả các lái xe bus đều buộc phải trải qua kỳ sát hạch kiến thức về đường phố. Mặc dù hệ thống định vị vệ tinh và hướng dẫn lái xe đã hết sức phổ biến, nhưng các lái xe ở London vẫn tự mình hoạch định lộ trình cho hành khách. Và dường như, sử dụng công nghệ cao thay thế bộ óc là một sự sỉ nhục đối với họ. Sau đó, các nhà nghiên cứu thông qua phương pháp chụp cắt lớp đại não của họ phát hiện thấy, không gian lưu trữ hình ảnh trong đại não của các lái xe ở London lớn hơn người bình thường, và càng những lái xe giàu kinh nghiệm, không gian đó càng lớn. Còn với những người thường xuyên sử dụng thiết bị định vị thì không gian đó rất nhỏ và ngày càng bị thu hẹp.
Học thuyết tiến hóa của Lamarck quả nhiên có cơ sở khoa học. Sử dụng bàn phím máy tính để gõ chữ nhiều sẽ quên cách viết chữ (đối với các loại chữ tượng hình như chữ Hán) hoặc chữ viết ngày càng xấu đi (đối với hệ thống chữ cái Latinh). Không nhớ hoặc chưa biết điều gì, chỉ cần tra trên trang Google sẽ có ngay đáp án chỉ trong vài giây. Khi đã quen sử dụng thiết bị tự động đo khoảng cách đỗ xe an toàn bạn sẽ rất khó khăn nếu phải lái chiếc xe không có thiết bị đó và phải tự điều chỉnh bằng tay. Có thiết bị ghi nhớ, trí nhớ sẽ giảm sút. Chat trên mạng và tin nhắn sử dụng càng nhiều, trò chuyện, giao tiếp sẽ gặp trở ngại. Cứ để máy móc và vi tính nghĩ và làm thay chúng ta mọi thứ, liệu một ngày nào đó, robot người máy có trở mặt tấn công con người?
Dù thế nào, chúng ta vẫn cần học lấy một chút bản lĩnh của những người lái xe thành London kia. GPS thì tốt đấy, nhưng không nên để nó biến chúng ta thành những kẻ ngốc dại.
Các dạng ngốc dại
Chúng ta trở nên ngốc dại vì chúng ta lười biếng. Có câu “tứ chi bất động, ngũ cốc bất phân” (không lao động, cấy trồng, chẳng thể phân biệt nổi các loại hoa màu).
Máy giặt giúp bạn tiết kiệm thời gian và sức lực, thậm chí còn được thiết kế các chế độ tinh vi khác nhau, phù hợp cho mọi loại vải. Do vậy, bạn sẽ không cần tìm hiểu để nhận biết đặc tính và phân chia từng loại vải vóc khi giặt giũ nữa.
Bàn chải đánh răng bằng điện: Kể cả chạy được bằng điện, bạn vẫn cứ phải phối hợp với tay khi sử dụng.
Máy rửa bát khiến người ta trở nên lười biếng và chắc chắn không thể sạch sẽ bằng rửa bằng tay. Do đó, phần lớn máy rửa bát được mua về đã biến thành tủ đựng bát.
Thực phẩm đông lạnh siêu tốc, kế đến là “cơm đông lạnh”. Những kẻ lười biếng thật biết cách hưởng thụ.
Máy hút bụi hoàn toàn tự động: nhìn cái máy xoay xoay quay quay trên mặt đất, người ta không khỏi tủm tỉm cười vì thỏa mãn với sự “lười nhác thành công” của mình.
Điều khiển từ xa: dần dần chúng ta sẽ bị điều khiển bởi chính máy điền khiển này.
Máy chuẩn bị bữa sáng: giống hệt trong bộ phim “Wallace and Gromit”. Chiếc máy này có thể làm món bánh mỳ kẹp trứng, chuẩn bị một cốc cam vắt, có thể nghiền cà phê thành bột rồi tự động pha, có thể làm bất cứ món ăn gì.
Tin nhắn chúc mừng: nhận, gửi, nhận, một quá trình liên tục với những ngôn từ không hề thay đổi. Bạn cho rằng những tin nhắn sẵn có và giống hệt nhau ấy có ý nghĩa nhiều hơn chỉ vài chữ: chúc bạn vui vẻ mà bạn tự soạn ư?
Các trang mạng xã hội: Mặc dù ra đời nhằm thúc đẩy giao lưu xã hội, nhưng chính nó là căn nguyên gây nên những trở ngại giao tiếp. Khi mọi sự tiếp xúc, trao đổi đều được thực hiện qua việc gõ bàn phím, thì lúc quay trở về với thế giới hiện thực, bạn sẽ trở nên lóng ngóng, vụng về.
Thế giới tương lai
Năm 2012, chúng ta chẳng cần chạy đôn chạy đáo để xác minh giới tính của “đối phương” trên internet nữa. Một giáo sư đại học ở Malaysia đã phát minh ra một phần mềm, thông qua phân tích ngôn ngữ sử dụng khi chat, bao gồm từ ngữ sử dụng, dấu câu, và sự thay đổi của cảm xúc, có thể phán đoán đối phương là nam hay nữ.
Năm 2013, bạn sẽ được ngủ trên một chiếc “giường lười”. Hai cạnh giường lắp đặt hai thanh kim loại. Ga trải giường được kẹp vào hai thanh kim loại đó. Chỉ cần bạn ấn nút, thanh kẹp sẽ trượt trên thanh kim loại, kéo theo ga trải giường. Khi ga đã được phủ khắp bề mặt giường, thanh kim loại sẽ tự động hạ thấp và thu lại. Dù giường nằm của bạn có lộn xộn, bề bộn đến mấy, sau khi thiết bị này được vận hành, chiếc giường của bạn sẽ lập tức trở nên gọn gàng, tinh tươm như mới.
Năm 2015, chiếc xe lăn dành cho người lười ra đời. Lưu ý rằng, chiếc xe này không chỉ thiết kế dành cho người tàn tật, người lành lặn vẫn có thể sử dụng nó để di chuyển. Xe lăn được điều khiển tự động, bạn có thể tới mọi ngóc ngách trong thành phố. Do lưu lượng người tham gia giao thông và mật độ xe cộ trong thành phố rất lớn, chiếc xe lăn tự động điều khiển này được trang bị thêm hệ thống phát âm thanh và thậm chí cả những cánh tay cơ giới nhằm nhắc nhở người đi đường chú ý để tránh va đập.
Năm 2020, bạn có thể điều khiển mọi thiết bị điện trong nhà chỉ bằng ý nghĩ, thậm chí không cần bạn phải nhấc ngón tay. Bạn ra lệnh bằng ý nghĩ, máy giặt lập tức hoạt động. Hiện nay, các nhà khoa học Đức đã sáng tạo ra iPoint 3D, bạn chỉ cần nhúc nhích đầu ngón tay là có thể sử dụng màn hình hiển thị 3D, mà không cần đeo bộ điều khiển hay kính 3D, phát minh này gọi là “phá kỷ lục lười biếng”.
Năm 2025, bạn sẽ được chăm sóc bởi đám người máy giúp việc. Về đến nhà, bạn sẽ được một cô người máy mang dép đi trong nhà tới thay cho bạn. Trong bếp, đầu bếp người máy đang chuẩn bị một bữa ăn thịnh soạn. Một quản gia người máy đang khép nép đứng bên nghe bạn chỉ bảo, và báo cáo tình hình thu chi gần đây của bạn.
Nam Anh (tổng hợp)
