Có lẽ trong thế giới tạo vật thiên hình vạn trạng này thì một trong những tạo vật cao quí nhất nhưng cũng vô cùng hèn hạ chính là tạo vật có tên là “Con Người”. Các tạo vật khác dù sống theo bản năng tự nhiên song vẫn luôn hoà nhịp với các tạo vật khác và luôn biết sống đủ và dùng đủ. Một minh chứng rất khoa học mà Tiến Sỹ Y Khoa Deepak Chopra đã tìm ra là trong con người không có một tế bào nào mang tên là “Tham Lam”, song tất cả rất nhịp nhàng và hoà thuận với nhau. Vậy thì lòng tham của con người hệ tại ở đâu và căn nguyên là gì? Câu trả lời thật rõ ràng là nó hệ tại trong cách nghĩ tiêu cực mà biểu hiện của nó là sự sợ hãi. Vì sợ điều này sợ điều kia và quan trọng nhất là sợ chết nên con người tìm cách bám víu vào một thực tại mà người ta cho rằng nhờ nó mà người ta có thể kéo dài thêm đời sống vài gang tấc, đó chính là tiền của, danh vọng, và quyền lực. Và có lẽ, mọi kẻ tham thật sự đều giống nhau ở hai điểm vô cùng quan trọng là “Họ là con cù lần” và “Lý do chính đáng để mà tham”.
“Tôi Là Con Cù Lần”: Thật là một nghịch lý khi nói những kẻ có lòng tham là những con cù lần, bởi nếu thật sự thế thì tại sao họ lại giàu có thế, sao lại tiếng tăm lẫy lừng thế, và sao lại quyền cao chức trọng đến thế? Tương truyền nói rằng người thợ đi săn trong rừng rất thích thú đồng thời rất ngán ngẩm khi gặp đám cù lần. Loại thú này có một đặc tính là hễ nó gặp thợ săn thì nó bịt mắt lại thay vì bỏ chạy, nó nghĩ rằng nó bịt mắt lại không thấy gì thì cũng chẳng ai thấy nó. Cũng thế, mọi kẻ tham trên đời này đều là con cù lần đúng nghĩa. Lòng tham của họ dù thế nào đi chăng nữa cũng sẽ bị lộ ra ngoài, bởi chẳng có cây kim nào nằm trong bọc mà không có ngày bị lộ ra. Họ biết điều này rất tỏ tường song vẫn cứ giả vờ như không biết và không nhận ra rằng mọi người đang thấy mình tham, hoặc họ giả định rằng làm người ai mà chẳng tham như họ. Thế nên họ ngang nhiên thể hiện lòng tham mà không một chút ngại ngùng và hổ thẹn. Họ mặc sức vơ vén và tiếm ngôi chiếm quyền, hoặc dùng mọi thủ đoạn thấp hèn nhất để đạt mục đích mà cứ tự nhủ thầm trong lòng “Chắc chẳng ai biết”, “Mình không làm thì có thằng khác nó làm”, “Mình không làm người ta bảo mình ngu”, “Người khác ở địa vị mình họ cũng làm như vậy thôi”…
Chúng ta cũng nên biết, con cù lần có một đặc tính rất tếu nữa là nó vô cùng lười, chỉ biết ôm cây nằm đó mà miệng vẫn nhoẻn cười vô tư. Kẻ lười làm việc, lười nghĩ, lười phấn đấu thì mới có thời gian để mà tham, và khi đạt tới lòng tham thì họ nhoẻn miệng cười mừng chiến công vì có người hoá ra thế mà ngu hơn mình. Bởi tham tức là sợ mình thua người khác, nên phải tìm mọi cách và mọi con đường ngắn nhất để đạt tới mục đích mà không cần phải làm việc lâu giờ, suy nghĩ nặng óc, và nỗ lực không ngừng. Mà muốn thế thì chỉ còn một cách thượng sách nhất là dùng thủ đoạn càng tinh vi càng tốt. Điều này đã làm tổn thương biết bao mối quan hệ hôn nhân, bạn bè, gia đình, và thậm chí cả xã hội. Theo nghĩa đen, thì kẻ có lòng tham thì đúng là con cù lần đích thực, dù với người đời thì họ là kẻ khôn không ai sánh. Họ cù lần vì đã chọn cho mình một lối nghĩ và lối sống vô cùng sai lầm, vì họ đã tự để cho mình từ con người tự bản chất là chủ của mọi thứ trong đời nay trở thành kẻ nô lệ trung tín nhất cho những đam mê xấu xa trong trái tim mình, những thứ đam mê hạ đẳng và có chất độc làm cho tâm hồn vốn đẹp đẽ nơi họ trở thành đống phân thối rửa bị rúc rỉa bởi những ròi bọ của lối nghĩ tiêu cực nơi mình. Điều này, nếu cứ tiếp tục phát triển đến khi nhắm mắt xuôi tay, thì họ sẽ vĩnh viễn để cho sự ngu dốt thống trị đến cả sau khi lìa đời.
“Tôi Chính Đáng”: Khi làm một việc, tự bản chất con người luôn hướng đến một cùng đích tốt đẹp thông qua một phương tiện làm trung gian. Cũng thế, khi ta chọn lựa lòng tham làm cùng đích thì chúng ta sẽ cố gắng tìm cho mình một phương tiện ngay chính nào đó để làm cơ sở biện minh. Kẻ ngoại tình thì biện minh cho mình bằng cái quyền của đàn ông, hay sự bất lực của người bạn đời, hoặc một điểm không thể chấp nhận từ bạn đời dẫn đến đời sống sinh lý không thoả mãn, mà con người thì cần được thoả mãn theo luật tự nhiên, nên tôi đi tìm vui nơi người khác là điều chính đáng.
Có quá nhiều người nhân danh sự ổn định và tương lai của gia đình và người thân mà họ ra sức vơ vén tiền của, hạ bệ người này người kia để tiến chức, hay làm những việc phạm pháp khác. Có kẻ nhân danh tình yêu độc nhất dành cho người mình yêu mà sẵn sàng ra tay giết hại bất cứ ai họ hoài nghi đang có nguy cơ tranh giành người bạn đời và bạn tình của mình. Tắt một lời, họ đang lấy phương tiện biện minh cho cùng đích. Phương tiện là cái gì đó có vẻ rất chính đáng và hợp lẽ, nhưng cùng đích mà họ đạt được thì vô cùng kinh khiếp và đáng sợ biết bao. Thậm chí, để đạt được một mục đích thoả mãn danh lợi nào đó, họ có thể vung một số tiền rất lớn và bỏ rất nhiều công sức để thực hiện những việc nhìn bề ngoài là tốt đẹp, hình thức phổ biến và tốt lành nhất hiện nay là từ thiện. Ngày nay, người ta thích dùng hình thức này nhất, vì nó vừa làm cho hình ảnh của họ thêm đẹp, vừa xoa dịu những cấu xé đang phân rã trong tâm hồn kẻ có lòng tham, lại vừa đạt được mục đích sâu xa nào đó mà họ đang nhắm tới trong tương lai. Trong khi việc làm từ thiện đích thực là một việc từ trong tim, âm thầm lặng lẽ, và “không để tay trái biết việc tay phải làm”, và cho đi cách nhưng không.
Nếu như ta không giả điếc làm ngơ và không tìm lý lẽ để biện minh cho lòng tham thì chắc chắn một điều “Không ai có thể tham cách mạnh mẽ và dài lâu” được. Theo báo cáo khoa học, trong con người chúng ta không có thành phần cấu tạo nào hay tế bào nào có tên là “Tham Lam” hay thực hiện chức năng kích hoạt lòng tham, ngoại trừ lối nghĩ lầm lạc cách ngoan cố của mỗi người chúng ta. Vậy để tránh cho mình rơi vào cái bẫy kinh khủng của chính mình, mỗi người hãy luôn biết tỉnh táo và tĩnh lòng lại mỗi ngày để điểm duyệt lại bản thân. Bởi chỉ trong sự tĩnh lặng sâu xa và tỉnh táo, chúng ta mới thấy rõ nét được những bợn nhơ đang hiện hữu hoặc lé loi mà loại bỏ. Còn nếu cứ ồn ào với nhịp sống thường nhật mang danh “Rất Đỗi Tự Nhiên và Chính Đáng” của mình, thì chúng ta sẽ để mình bị cuốn vào con đường của Lòng Tham Chính Đáng và làm nô lệ cho chúng. Điều này tựa như một mặt hồ, nếu nó phẳng lặng ta thấy nó trong veo và nhìn xuyên thấu, còn nếu gợn sóng thì nó đục ngầu và chẳng thấy gì phía dưới đáy hồ. Hãy để lòng thanh tịnh và tỉnh táo để không phải hối hận muôn đời. Hạnh phúc trong tầm tay, tình yêu trong lòng ta, và bình an trong tâm trí ta.
