Tham cầu, dục vọng, mong muốn được là. Luôn luôn khát khao thèm muốn một cái gì đó -tiền bạc, Thượng Đế, niết bàn. Luôn luôn khát khao thèm muốn một cái gì đó –quyền lực, danh vọng, thế lực. Luôn luôn khát khao thèm muốn một cái gì đó. Sống mà không bao giờ hiện hữu ở đây, luôn luôn có mặt ở một nơi khác: Đó là căn bệnh cơ bản nhất của nhân loại, căn bệnh được gọi là “mong muốn trở nên”. Bạn là một con người. Bạn đã là cái mà bạn có thể trở thành -bạn không có nhu cầu để trở thành một cái gì cả. Bạn đã là cái mà bạn hiện đang cố gắng để trở thành.
Đó là lý do tại sao nếu bạn đến tìm gặp một vị Thiền sư và hỏi: “Tôi muốn trở thành một ông Phật”, ông ta chắc chắn sẽ cho bạn một trận đòn. Và rồi ông ta sẽ la lên, “Nếu ta không đánh ngươi, cả thế giới này sẽ cười vào mặt ta. Ngươi đang là một vị Phật -thế mà ngươi lại hỏi ta làm thế nào để trở thành một vị Phật?”
Bạn là những chư thiên, thiên nữ: Đó là điểm mấu chốt nhất ở đây. Tất cả những gì cần thiết là nhận thức được chuyện này –ngoài ra không có điều gì khác. Bạn không là cái sẽ thành. Làm thế nào bạn có thể trở thành một cái gì đó nếu như bạn không sẵn sàng? Người ta chỉ trở thành cái mà người ta đang là. Bạn không thể trở thành một cái gì khác, vô phương! Làm thế nào mà một cái bông hồng có thể trở thành một cái hoa sen? Bông sen chỉ trở thành bông sen và bông hồng chỉ là bông hồng.
Nếu có ai đó trở thành một vị Phật, điều này có nghĩa là ông ta đã là một vị Phật. Nếu ai đó trở thành Chúa thì bởi vì ông ta đã là Thiên Chúa –dĩ nhiên là cần thời gian để ông ta nhận ra được điều này. Kẻ đần thì cần một khoảng thời gian lâu dài hơn, thế thôi. Kẻ trí thì không cần phải lâu lắc như thế. Kẻ toàn tri, toàn giác thì không cần đến một mảy may. Chỉ trong một sát na là hoàn toàn nhận biết. Chỉ một thoáng gật đầu là mọi chuyện hoàn tất.
Cái dục vọng này tạo nên sự mê đắm ở con người. Nó tạo nên vô minh, nó tiềm ẩn trong vô thức, và bạn trở thành một bợm ghiền. Bởi lẽ bạn không hiện hữu ở đây –làm thế nào mà bạn có thể bám rễ được? Làm thế nào mà bạn có thể đứng vững đôi chân trên mặt đất? Làm thế nào mà bạn có thể trở thành trung tâm điểm? Thế là bạn đi lang thang quanh thế gian này, khắp cùng thế giới -trở thành cái này, trở thành cái nọ, ở nơi kia, ở nơi khác…
Thay vì tìm ra chính mình ngay tại chỗ này, bạn lại chạy đi ở chỗ khác. Thay vì bạn là chính bạn ngay tại khoảnh khắc này, bạn lại muốn đi tìm mình ở các khoảnh khắc nào đó. Bạn cứ nghĩ đến đời sống ở thế giới bên kia -thế nhưng bạn không bao giờ sống một đời sống thực sự trước khi chết.
Một hôm có một người đến gặp tôi và hỏi, “Ngài nói cho tôi biết đời sống sau khi chết là gì?” Tôi bảo, “Tôi không đề cập đến chúng. Tôi chỉ nói về đời sống trước khi chết.” Sau khi chết? Bạn đã không hề sống đời sống trước khi chết, thế mà bạn lại đang nói về đời sống sau khi chết là sao? Hãy sống trọn vẹn cuộc sống này! Còn cái đời sống kia để tự nó lo liệu lấy.
Tham cầu, dục vọng tạo nên cơn ghiền. Khi đôi mắt của người ta trở nên đờ đẫn đi, người ta bắt đầu cảm thấy run rẩy, hết còn tỉnh táo. Dục vọng trở thành một tấm màn chắn ngăn che ý thức –đó chính là bệnh hoạn căn bản. Một khi bạn đắm chìm trong dục vọng, bạn sẽ không bao giờ còn nhìn thấy chân lý. Chân lý chỉ được nhận ra khi nào cái bệnh ghiền mang tên là dục vọng đó biến mất.
Lúc bấy giờ đôi mắt của bạn sẽ trở nên trong suốt, tinh anh. Lúc bấy giờ bất cứ cái gì là, sẽ xuất hiện đúng y như thế-bạn trở thành một tấm gương soi.
Một tên say rượu đang đứng cạnh chiếc máy bán thuốc lá đặt phía trước nhà hàng. Y bỏ một đồng tiền vào và rút ra một gói thuốc, và tiếp tục bỏ một đồng tiền khác vào rồi lấy ra một gói thuốc khác…
Một khách hàng khác đến gần. Đứng nhìn cái trò này tiếp diễn một lúc, không còn kiên nhẫn, anh ta bảo, “Bạn có thể nhường để cho tôi mua một gói được không?” “Này, bạn có điên không đấy?!” tên say trả lời, “Bộ không thấy ta đang trong vận hên thắng bạc liên tiếp hay sao?”
Một câu chuyện khác…
Hai người đang ngồi uống rượu trong một quán nhậu tại tỉnh lẻ. Trên bàn của họ là một đống chai ngổn ngang đủ hiệu, và cứ từng chặp họ lại ngưng uống, nhìn chăm chăm vào một bà già ngồi ở bàn kế bên. Rồi người ta nghe khi thì người này hoặc người kia thì thào, “Chưa. Chưa đâu”.
Không dấu được tò mò, một khách bàng quan cuối cùng đã lên tiếng hỏi họ về thái độ khác thường này. Một người trả lời, “Ngay khi nào mà tụi này thấy cái bà kia trở thành một cô gái xinh đẹp, tụi này sẽ lại cụng ly tiếp”.
Đúng vậy, khi bạn say quá mức, lúc đó mọi việc sẽ bắt đầu hiện ra hoàn toàn khác biệt. Một người xấu như ma cũng có thể thấy là xinh đẹp tuyệt trần, một bà già cũng có thể biến thành một cô gái trẻ. Lúc đó mọi thứ không còn hiện ra nguyên trạng nữa. Khi bạn đang say, bạn đang sống trong một thế giới riêng tư hoàn toàn.
Và một chuyện khác…
Một gã kia về nhà khuya, say sưa, bò lên giường ngủ trong đêm tối. Tỉnh giấc vào sáng hôm sau, y thấy có đến ba cặp chân thò ra khỏi tấm chăn đắp trên giuờng -một đôi chân màu đen. Y lay vợ dậy và bảo, “Này, Mary, coi kìa -tại sao lại có đến ba cặp chân?!”
Bà vợ la lên, “Đừng có khùng quá vậy. Uống rượu cho lắm vào rồi say sưa lú lẩn cả người. Tụt xuống giường đi rồi đếm lại thử coi!”
Anh chồng leo ra khỏi giường, rờ rẩm đếm đi đếm lại mấy cái chân một cách kỹ lưỡng rồi bảo vợ: “Ừ nhỉ! Bà nói đúng đó -Chỉ có hai cặp thôi. Mà cặp chân của tôi sao nó đen đúa dơ dáy quá!”
Tình huống là như thế. Bạn không thể trông thấy những gì đang xảy ra cho bạn. Bạn không thể nhìn thấy được nguyên trạng, bạn không thể thấy được những gì ngay bây giờ và ở đây. Bởi vì bạn không có khả năng nhìn thấy. Bạn không thể trông thấy được gì cả-bạn đã mất thị giác, bạn đã bị đui mù! Dục vọng đã che lấp đôi mắt bạn, phủ lên cả một tầng lớp bụi mờ.
Đối với nhà Thiền, dục vọng là căn bệnh trầm kha nhất của nhân loại. Một khi bạn hiểu rõ điều này, cái dục vọng này sẽ biến mất. Thiền không hề bảo bạn: Hãy chống lại dục vọng. Thiền cũng không bảo bạn: Hãy chiến đấu với dục vọng -bởi lẽ khi bạn chiến đấu, bạn sẽ lại tạo ra những dục vọng khác. Đó là phương thế của dục vọng -tất cả mọi hình thái đấu tranh đều là phương thế của dục vọng. Nếu bạn muốn chiến đấu với dục vọng, bạn bắt buộc sẽ phải tạo ra một dục vọng khác. Thế là bạn sẽ thoát ra khỏi một chiếc bẩy sập để rồi lập tức lại rơi vào một chiếc bẩy sập khác.
Đó là những gì đang xảy ra với những người được gọi là có tín ngưỡng. Họ nhàm chán cái thế giới này và bắt đầu khởi lòng tham cầu Thượng Đế, Niết Bàn -thế là dục vọng lại khởi dậy. Nên nhớ rằng tham cầu là thế tục. Bạn không thể tham cầu Thượng Đế; bất cứ bạn tham cầu điều gì đều là chuyện thế gian. Tham cầu là thế tục. Vô cầu là đi vào dòng thánh. Vô cầu là niết bàn.
Thế nên vấn đề không phải là tạo ra một tham cầu khác. Đó là điều đang xảy ra cho hàng triệu người. Một khi mà người ta đã chán ngấy cái thế gian này -mọi người không sớm thì muộn cũng sẽ chán ngấy thế gian- người ta bắt đầu tạo ra một tham cầu mới, rất mực mới mẻ: Làm thế nào để vào nước thiên đường? Làm thể nào để đến với Thiên Chúa? Làm thế nào để sống trong cõi cực lạc?
Lòng tham cầu tuy chuyển hướng, nhưng không có gì đổi khác. Bây giờ thì người ta tham cầu tam ma địa, tất địa, thần thông, cái này, cái nọ-nhưng dục vọng cứ tiếp tục mãi. Nội dung, mục đích thay đổi, nhưng tình huống vẫn y nguyên.
Thiền nói rằng: Hãy cố để hiểu dục vọng. Cố để hiểu cái lòng tham cầu này –cái cơ chế của nó. Biết được bằng cách nào nó đã dẫn bạn vào mê lộ. Cái biết này mang lại sự chuyển hoá. Rồi đến một ngày, khi nhận biết chúng một cách toàn bộ, hoàn toàn, đến tận cội nguồn, gốc rễ… đó là thực chứng, là hoát nhiên đạt ngộ. Bạn đã đi trở về lại ngôi nhà xưa, và bạn bỗng bật tiếng cười.
Đó là lý do tại sao người tăng sinh đã bảo, “Khi tổ sư đạp cho tôi một đạp, từ đó tôi không thể nào nhịn cười.” Cú đạp đó đó biến thành hoát nhiên đạt ngộ; cú đạp đó đã mở tung cánh cửa. Trong cú đạp đó, lòng tham cầu biến mất và người tăng sinh đã có thể nhìn suốt chính mình, bản lai diện mục.
Thế nên hãy nhớ kỹ điều này. Bằng không, bạn chỉ thay thế vấn nạn này bằng một vấn nạn khác, và bạn vẫn luôn đắm chìm trong cùng một khổ nạn. Cái vấn nạn không hề thay đổi.
Ngày xưa có một cô nàng thiếu nữ cực kỳ xinh đẹp đang đi dạo ngang qua một cánh rừng. Bỗng nhiên cô ta trông thấy một con cóc to lớn xù xì ghê tởm đang ngồi trên một khúc cây. Điều ngạc nhiên hơn nữa là con cóc này biết nói tiếng người.
“Chào cô nương”, con cóc kêu lên oàm ạp, “Cô có thể ban cho tôi một ân huệ không? Điều này có thể rất là khó tin đối với cô, nhưng tôi vốn là một hoàng tử rất duyên dáng, đẹp trai, thế rồi bỗng dưng có một mụ phù thủy xấu xí và hung dữ đã đọc một lời nguyền độc địa biến tôi thành con cóc xấu xí này.”
“Ôi, thật là đáng thương cho chàng!” Cô thiếu nữ kêu lên. “Tôi sẽ làm bất cứ điều gì để giúp chàng bẻ gãy lời nguyền này”
“Cũng dễ thôi, cô nương ạ,” con cóc trả lời, “phương cách duy nhất để lời nguyền này không còn tác dụng và tôi có thể trở lại thành một hoàng tử đẹp trai như xưa là có một cô gái xinh đẹp dễ thương nào đó chịu mang tôi về nhà và để tôi ngủ lại qua đêm dưới chiếc gối của nàng.”
Cô gái liền mang con cóc xấu xí về nhà và ngay đêm đó đặt nó xuống dưới chiếc gối của mình trên chiếc giường ngủ. Sáng hôm sau khi thức giấc, quả đúng như điều con cóc nói, bên cạnh nàng trên chiếc giường là một chàng thanh niên tuấn tú đẹp trai, cốt cách rõ ràng của một chàng hoàng tử.
Và rồi họ đã sống một cuộc đời hạnh phúc mãi mãi kể từ hôm đó, chỉ có một điều đáng nói là, mãi cho đến nay, cha mẹ nàng vẫn không tin ở câu chuyện của con gái mình.
Cũng như vậy, toàn bộ cuộc đời của bạn chẳng là gì cả ngoại trừ những câu chuyện đại loại như thế, bởi vì tất cả lòng tham cầu chỉ đẻ ra toàn những chuyện tưởng tượng. Tất cả lòng tham cầu đều là hoang đường, tất cả lòng tham cầu đều tạo ra những ảo tượng. Và bạn thì không ngừng thay đổi –thay đổi ảo tượng này sang ảo tượng khác, chạy từ ảo tượng này đến ảo tượng khác. Bạn không ngừng thay đổi những ảo tượng, từ cái này đến cái khác trong suốt cuộc đời bạn.
Một khi bạn hiểu rõ đến tận gốc nguồn cơ cấu của những ảo tượng như thế, sẽ xảy ra một sự bùng vỡ, một đột phá. Tâm thức bạn chiếu dọi một ánh bình minh mới. Trong khoảnh khắc đó, không những thế giới này trở thành vô nghĩa, mà ngay cả toàn bộ tam thiên đại thiên thế giới cũng trở thành vô nghĩa nốt. Trong khoảnh khắc đó, sẽ không còn có gì để tham cầu nữa. Không tham cầu ngay cả chuyện vô cầu, bởi vì không còn có gì để tham cầu. Bỗng nhiên lòng tham cầu không còn hiện hữu, làn khói mù đã tan biến đi, và ánh sáng cháy bùng lên rực rỡ. Hãy nhớ đừng thay đổi những vấn nạn, chạy từ ảo tượng này sang ảo tượng khác. Nó chẳng hề giúp ích gì cho bạn cả.
Một cô bé bị bài giảng của vị linh mục về sự cách biệt giữa một con chiên và bầy dê gây ấn tượng mạnh mẽ. Đêm đó khi nghe cô bé thút thít ở trong phòng ngủ, người mẹ liền vào tìm hiểu lý do.
“Đó là câu chuyện về đàn dê!” Cuối cùng cô bé Jenny đã thú nhận như thế. “Con sợ rằng con là một con dê và như thế con sẽ không bao giờ vào được nước thiên đàng. Chuá ơi, Con sợ rằng con là một con dê quá chừng.”
“Con à,” người mẹ vỗ về đứa con gái đang khóc, “Con là một con chiên bé nhỏ đáng yêu. Ngay cả nếu con chết tối nay, con cũng sẽ vào thẳng nước thiên đường ngay lập tức.” Lời an ủi này đã có hiệu quả, cô bé nín khóc và đi ngủ trở lại.
Thế nhưng vào đêm sau, cô bé Jenny lại tiếp tục khóc lóc ở trong phòng, và khi người mẹ bước vào thì Jenny lại càng nức nở lớn hơn, “Con rất lo sợ về chuyện những con dê.”
“Nhưng Mẹ đã bảo rằng con là một con chiên nhỏ dễ thương, không có gì để con phải lo lắng về chuyện trở thành một con dê cả.”
Lần này thì lời an ủi xem chừng không hiệu quả và cô bé vẫn tiếp tục nức nở.
“Vâng, Mẹ à, con biết như thế nhưng con vẫn lo sợ-rất mực lo sợ về chuyện mẹ là một con dê.”
Cứ như thế, người ta chạy từ một vấn nạn này sang một vấn nạn khác … thế nhưng cái vấn nạn căn bản thì vẫn còn y nguyên. Đây không phải là phương cách để giải quyết vấn nạn -người ta phải nhìn sâu vào cội rễ để xem từ đâu mà vấn nạn khởi sinh.
Thế nên Thiền gia không gọi giận dữ, không gọi tình dục, không gọi tham lam, không gọi gây hấn, bạo lực là một vấn nạn. Thiền cho rằng cội rễ vấn nạn là lòng tham cầu, và tất cả mọi vấn nạn đều được sinh khởi từ lòng tham cầu. Cắt đứt gốc rễ này, toàn bộ cái cây cũng biến mất theo.
Theo Osho
