Ngày xửa ngày xưa… khi thượng đế vừa khai sinh lập địa, tạo ra loài người và muôn vật xong, Ngài cho mỗi sản phẫm hữu tình của mình được tự do phát biểu ý kiến, muôn loài lũ lượt kéo nhau đến thưa kiện xin xỏ, kèo nài và dâng yêu sách lên thượng đế.
Thấy chàng lừa bước đến, đấng chí công từ bi bảo:
- Ta cho con tuổi thọ 30 năm!
- Tâu thượng đế! Không lẽ con trách móc ngài đã sinh con ra trên trần gian này chứ… với loài lừa chúng con, sống thêm một ngày là một ngày nhọc nhằn mỏi mệt, chở nặng mang nhiều chứ có sung sướng thanh nhàn gì đâu? Ba mươi năm quả là một hình phạt quá dài đối với chúng con.
Lừa kì kèo mãi, thượng đế phải giảm tuổi thọ hẳn một con giáp, còn 18 năm.
Ðến lượt chó, thượng đế cũng rất mực anh minh và công bằng:
- Ta cho mi sống 30 năm!
Chó giãy nẩy lên:
- Trời ơi! Bộ ngài tưởng làm thân chó sung sướng lắm hở? Muốn ăn được một ít cơm thừa canh cặn của con người, cũng phải xum xoe, tíu tít vẫy đuôi, lè lưỡi đến đổ mồ hôi, sôi nước mắt ra đấy…
- Thôi thì 18 năm… bằng thằng lừa vậy!
- Ối giời! Anh lừa thì dù có chở nặng thật nhưng còn được đi đây đi đó, ngủ nghỉ có giờ giấc… còn thân con thì suốt ngày đêm phải giương mắt ra mà canh trộm, đuổi gà, lẩn quẩn hết xó nhà đến góc bếp… Xin đèn trời soi xét giùm cho.
- Thôi thì, ta giảm cho mi thêm nửa kỷ nữa… 12 năm vậy!
Chó bằng lòng, ngoắc đuôi chạy đi!
Thấy khỉ vừa chuyền cây nhảy xuống, thượng đế bảo:
- Ba mươi năm được không, hở thằng khỉ kia?
Khỉ vội vàng chắp tay bái dài:
- Khổ thân con lắm, xin Ngài giảm bớt cho!
- Bọn mi nhảy nhót, nô giỡn cả ngày kia mà.
- Ấy… “Bề ngoài cười nụ bề trong khóc thầm.” Muôn tâu, chúng con đói khát khổ sở đến nổi loài người thường bảo: “Ốm như khỉ,” “nhăn như khỉ” ấy… Nếu không tin Ngài hỏi lại loài người xem.
Thượng đế chau mày:
- Thôi thì 18 năm vậy!
- Tâu… vẫn còn quá dài! Chúng con ở rừng thì sợ hãi, không móng vuốt để hộ thân…
- Ta cho phép con về sống chung với con người và giảm bớt tuổi xuống bằng con có: 12 năm đấy nhé!
- Muôn tâu, ở chung với con người cũng chẳng sướng ức gì. Tụi con phải nhăn nhó làm trò khỉ suốt ngày cho bọn con nít tiêu khiển. Ðến lúc nhảy nhót hết nổi thì họ mang chúng con ra nấu cháu khỉ.
Thượng đế mủi mòng dịu giọng:
- Ta giảm cho con nữa: 8 năm tuổi thọ vậy!
Ðến lượt con người bước ra, thượng đế bảo:
- Ta cho con 30 năm tuổi đời!
Lập tức thằng người, ông tổ của chúng ta, hoảng hốt kêu lên:
- Muôn tâu, ngần ấy thời gian chỉ mới đủ cho con cất nhà, đào giếng, trồng cây, chưa kịp hái quả đầu mùa thì đã…
Thượng đế ngạc nhiên:
- A, thằng nhãi! Thế mi muốn gì? Thêm tuổi thọ à?
- Thưa, đúng như vậy! Thà rằng Ngài đừng sinh chúng con ra. Sống chi mà ngắn ngủi như thế thì thà rằng đừng sống còn hơn.
- Thôi được! Ta cho con thêm 18 năm của con lừa chê bỏ lại đó… đủ chưa?
Con người gãi đầu, nài nỉ:
- Vẫn còn ít lắm ạ! 48 năm nào có là bao?
- Thế thì… cộng thêm tuổi thọ của loài chó nữa nhé?
- Thưa… đấng toàn năng vô song, quyền phép tối linh cao thượng của Ngài nào có tốn kém chi, cho con xin thêm một ít nữa, kẻo sau này đám con cháu, hậu duệ của con sẽ trách là ông tổ của chúng, miệng lưỡi để đâu ấy!
Thượng đế nghiêm nét mặt phán:
- Người là loài sinh vật quấy rầy ta nhiều nhất từ mới đến giờ. Nhưng thôi, ta cộng thêm cho ngươi 8 năm của loài khỉ, vị chi là 70…
Chẳng để con người kịp phản ứng, thượng đế rũ tay áo biến mất sau một đám mây lành.
Từ đó, mọi sinh vật đều sống theo tuổi thọ mà thượng đế đã ban cho đấng cao tổ đầu tiên của chủng loại: lừa 18, chó 12, khỉ 8 v.v… Riêng loài người, sau 30 năm sống đời tươi đẹp của kiếp người, phải trải qua 18 năm làm quần quật để trả nợ phục vụ một cách ngu ngốc cho thiên hạ, hệt như loài lừa. Khi thời gian làm “kiếp con lừa” đã trôi qua, con người lại bắt đầu sống “kiếp con chó” trong 12 năm, thơ thẩn nơi hóc nhà, xó bếp, trông cửa ngó nhà và ăn cơm thừa canh cặn của con cháu họ thải ra cho. Cuối cùng lúc đã ngoài lục tuần, con người đâm ra lẩn thẩn khi nhăn nhó, lúc càu nhàu, bồng cháu trông chắt… làm những trò buồn cười, trẻ con để mua vui cho thiên hạ… Ðó là những quãng đời cuối cùng 8 năm làm “trò khỉ” vậy!
Ngoài 70 năm có giấy phép hẳn hoi trên, nếu đấng nhân loại nào lạm phát thêm vài năm nữa thì các đấng sinh vật của tạo hóa không biết xếp họ và loài nào, khi mà răng rụng, mắt mờ, tai điếc, râu tóc đã bạc phơ… Không thể đứng vững trên đôi chân mình, cũng không thể xin xỏ gì thêm nơi đấng chí tôn, con người bèn đau khổ nhặt một cây gậy làm chân giả. Khi ấy, thiên hạ mới dè dặt kết luận rằng con người là sinh vật… ba chân độc nhất, rắc rối nhất, kỳ cục nhất… nơi cái trần gian đa sự này đây.
Con người sống trên thế gian này, hoặc là thỏa mãn, hoặc là không hài lòng, nhưng cuối cùng họ vẫn phải tiếp tục sống. Trong muôn vạn chúng sinh, không biết có bao nhiêu kẻ sống chỉ để sống, những kẻ khổ não nghĩ ngợi mình sống vì cái gì, thật vạn người mới có một. Con người sống vì cái gì, chỉ có bản thân người ấy mới tự ngộ ra được. Nhân sinh quả thực rất tịch mịch, hà tất đa phiền ưu?
Truyện cổ Ðức
Truyện Ngắn Phật Giáo
Hư Hư Lục - Thích Nữ Như Thủy