Cái chuyện “SINH LÃO BỆNH TỬ” là chuyện ngàn đời của nhân thế nói riêng và chúng sinh nói chung. Chư Thánh hiền, minh triết chính vì thế mà đã tìm con đường thoát ly sinh tử. Trong đó, đức Thế Tôn đã làm nổi bật thuyết “THOÁT LY SINH TỬ” mà vô vàn triết lý tôn giáo trước kia chỉ một con đường duy nhất là hòa nhập với đại ngã, hoặc trở về với Thượng Đế.
Tuy thuyết Đại ngã nghe như mơ hồ huyền nhiệm, nhưng dù sao vẫn cho ta cảm nhận một triết lý chân ngã. Còn Thượng Đế tạo cho con người một ý niệm về một thần tượng, một hữu thể, một đối tác như những đối tác phàm tục có điều kiện, vì học thuyết Thần học đã đưa ta đến ý niệm tôn giáo hữu thể như thế. Mãi đến khi văn hóa Đông Tây giao hòa thì thuyết Thần học nâng cấp Thượng Đế như một “Thánh tính”.
Một khi thiên về “thần tượng” thì những nhu cầu, những bức bách của nhân sinh bị quên lãng để phục vụ một đấng tối cao, nói cách khác – tất cả vì đấng tối cao, vì vậy, nguyên gốc khổ đau của kiếp người vẫn khó mà giải quyết rốt ráo, lắm khi con người bị đánh lạc hướng, tự mình đánh lừa để luôn sống trong ảo tưởng được cứu rỗi bởi tha lực, tự thân không cần trui rèn tôi luyện, chuyển hóa. Đó không phải là cách giải quyết rốt ráo về “SINH LÃO BỆNH TỬ” hiện nay.
Trở lại học thuyết "Tứ Đế" của nhà Phật, con đường vạch rõ cái khổ, nguyên nhân của khổ, con đường đã được diệt khổ và phương pháp diệt khổ. Sinh-lão-bệnh-tử chỉ là một vế trong 4 vế của Tứ Đế. Đã là một vế thì cái khổ cũng chỉ được nhìn dưới nhãn quan thực dụng. Cái khổ của bệnh tật là cái khổ của vật thể, do cơ chế vật lý bất định. Nếu chỉ nhìn với khía cạnh như thế thì vấn đề giải quyết cũng chỉ là phương tiện vật chất được gọi là Đông dược – Tây dược.
Tuy nhiên, dược tính có hiệu quả một phần nhờ y đức của thầy thuốc, phúc đức của bệnh nhân và dược tính tương thích với bệnh lý. Bổn phận của thầy thuốc không những thuộc về y đức mà nhân thân của thầy thuốc phải có cuộc sống mẫu mực đạo đức (lương y như từ mẫu).
Đời người không ai nắm chắc thọ mạng nhưng có thể nắm chắc phước báu nếu thật tâm xem trọng về âm đức; phước báu là cách duy nhất giải quyết bệnh khổ và hướng đến con đường thoát ly khổ ải
Là người phật tử phải hiểu rằng bệnh là do ác nghiệp, đã là nghiệp bất thiện thì giải quyết nghiệp không chỉ bằng thuốc mà còn là phước. Phước là do hạnh nguyện hành thiện lợi ích nhân sinh, trong đó cúng dường, bố thí (tài thí, pháp thí và vô úy thí), phóng sinh và lạc hỷ… thuộc thiện nghiệp. Thiện nghiệp tuy là còn trong vòng đối đãi của tục đế, nhưng là phương tiện để giải quyết ác nghiệp trong tương đối. Y dược là một trong những phương tiện giải quyết bệnh khổ không thể chối bỏ; nhưng cái quan trọng không thể xem đó là cách duy nhất giải quyết bệnh khổ. Do đó đức Thế Tôn cũng như các minh sư thánh trí đưa ra con đường thoát ly ác nghiệp: “ly dục – ly bất thiện pháp”, có nghĩa giải quyết tận gốc bệnh khổ về thân cũng như cái khổ của sinh tử luân hồi.
Lương y Đông phương ngày xưa, ngoài nghiệp vụ, còn bảo trọng tâm đức và khuyến khích bệnh nhân hành thiện tô bồi âm đức; nghĩa là vừa chữa ngọn vừa chữa gốc. Có “sinh” tức có “tử”, có “lão” phải có “bệnh”. Lắm khi chưa “lão” cũng đã mang “bệnh”. Như vậy từ “sinh” đến “tử” cả một chuỗi dài khổ đau miên viễn; y dược chỉ giải quyết tạm thời cái khổ mà không đủ khả năng dứt điểm nguồn gốc khổ đau, chính vì thế, con đường tâm linh là phương cách siêu sinh thoát tử. Tuy nhiên, cũng còn tùy thuộc vào những đoạn đường toàn diện hay “hóa thành dụ” của từng môn phái tâm linh. Mỗi bậc Thánh đức tùy năng lực thăng hoa tâm linh mà có một công đoạn chứng đắc khác nhau, vì thế, môn đồ cũng chỉ đi trên con đường tương đối hoặc tuyệt đối khác nhau, hoặc chỉ hưởng phước chư Thiên, Tiên giới, thoát khỏi tam đồ ác đạo, hoặc vĩnh viễn thoát ly tam giới nhân quả.
Còn trong sinh tử tức còn bệnh tật khổ đau; tự thân luôn mang mầm mống khổ đau bệnh tật, khó mà chủ động sinh mệnh của mình, chính vì vậy, chư Tổ cảnh giác chúng ta: “triêu tồn – tịch vong, sát na dị thế” –“sớm còn tối mất, trong nháy mắt đã sang thế giới khác.
Minh Mẫn
