Bạn không phải là trốn khỏi đau mà là hiểu biết về đau, hiểu biết về cực khổ của bạn. Hiểu biết về khổ của bạn - không phải là che đậy, không phải là thay thế, mà là cái nhìn xuyên thấu sâu sắc: "Tại sao mình lại khổ, tại sao lại có nhiều lo âu thế, tại sao có nhiều cực khổ thế, nguyên nhân gì trong mình đang tạo ra nó?" Và thấy những nguyên nhân đó một cách rõ ràng là được tự do khỏi chúng.
Cái nhìn thấu suốt vào khổ của bạn sẽ đem tới tự do khỏi khổ. Và điều đó được gọi là thức tỉnh. Nó là khi đau và khổ, cực khổ và lo âu đã được hiểu hoàn toàn rõ và chúng đã bay hơi bởi vì bây giờ chúng không có nguyên nhân để tồn tại trong bạn. Nó sẽ đem tới cho bạn, lần đầu tiên, sự mãn nguyện thực, phúc lạc thực, cực lạc đích thực. Và chỉ thế thì bạn mới có thể so sánh được.
Điều bạn thường gọi là "mãn nguyện" trước đây không phải là mãn nguyện đâu. Điều bạn vẫn quen gọi là "hạnh phúc" trước đây không phải là hạnh phúc đâu. Nhưng ngay bây giờ bạn không có gì để so sánh với nó cả.
Một khi bạn thức tỉnh cho trạng thái của cái thực, bạn sẽ thấy rằng tất cả mọi sướng của bạn, tất cả mọi hạnh phúc của bạn, đều đơn giản là chất liệu tạo ra mơ; chúng không phải là thực. Và cái đã tới bây giờ, tới vĩnh viễn.
Đó là định nghĩa của cái thực: mãn nguyện tới và không bao giờ rời bỏ bạn nữa là mãn nguyện thực. Mãn nguyện tới và lại đi thì không phải là mãn nguyện, nó đơn giản là lỗ hổng giữa hai khổ. Cũng như chúng ta gọi lỗ hổng giữa hai cuộc chiến tranh là "thời gian hoà bình" - nó không phải là thời gian hoà bình, nó đơn giản là chuẩn bị cho cuộc chiến tranh khác.
Bất kì cái gì tới và đi đều là mơ. Để điều đó là định nghĩa. Bất kì cái gì tới và không bao giờ đi đều là thực tại.
Cố hiểu khổ của bạn. Sống nó, đi vào chính chiều sâu của nó, tìm ra nguyên nhân, tại sao nó có đó.
Và cố hiểu mãn nguyện của bạn nữa, hạnh phúc của bạn nữa, và bạn sẽ thấy nông cạn của chúng. Một khi bạn biết rằng hạnh phúc của mình là nông cạn và cực khổ của mình là rất sâu - và nó là ở trong tay bạn - bạn có thể thay đổi toàn bộ phong cách của tâm thức. Mãn nguyện của bạn có thể trở thành toàn thể bản thể bạn; thậm chí không có không gian nhỏ nào còn lại cho điều bất mãn.
Tình yêu của bạn trở thành chính cuộc sống của bạn. Và nó còn lại. Thời gian qua đi, nhưng điều bạn đã đạt tới cứ đi sâu hơn. Ngày một nhiều hoa hơn, ngày một nhiều bài ca hơn được sinh ra từ nó. Đó là điều chúng ta gọi là "chứng ngộ". Từ này là từ của phương Đông, nhưng kinh nghiệm này chẳng liên quan gì tới Đông hay Tây.
