Mọi người bố đều khắc nghiệt, mọi người mẹ đều khắc nghiệt và bạn cũng có thể khắc nghiệt bởi vì bạn khắc nghiệt nhân danh tình yêu. Không ai định chỉ trích bạn, bởi vì bạn nói bạn yêu con bạn đến mức bạn phải đánh nó, bạn yêu nó đến mức bạn phải làm cho nó đúng. Bạn nói bởi vì bạn yêu nó, đó là lí do tại sao bạn cố đưa nó về đường đúng - nó đang đi sai. Bạn có chắc cái gì là sai và cái gì là đúng không? Chẳng ai chắc được cả, không ai có thể đoan chắc được - bởi vì hiện tượng này là ở chỗ điều là tốt trong khoảnh khắc này trở thành xấu trong khoảnh khắc tiếp; chiều hướng dường như là xấu lúc đầu chuyển thành tốt lúc cuối. Cuộc sống là luồng chảy, mọi khoảnh khắc đều thay đổi.
Cho nên người bố thực sự hay người mẹ thực sự sẽ cho con mình chỉ nhận biết chứ không phải là đạo đức, bởi vì đạo đức là thứ chết. Bạn nói: Cái này tốt, nên theo! Nhưng khoảnh khắc tiếp cái đó lại thành xấu, và trẻ con sẽ nên làm gì? Khoảnh khắc tiếp cuộc sống thay đổi. Nó đang thay đổi, nó là sự liên tục của thay đổi, còn đạo đức của bạn thì cố định - bạn nói cái này tốt, cái này cần theo. Thế thì bạn trở thành chết cứng. Cuộc sống cứ thay đổi còn bạn cứ dính chặt với đạo đức của mình. Đó là lí do tại sao người tôn giáo có vẻ tẻ nhạt đến vậy, mắt họ lơ láo, hời hợt, thiếu chiều sâu - bởi vì chiều sâu chỉ có khi bạn đi cùng dòng sông cuộc sống.
Vậy người bố hay người mẹ nên lấy gì làm quà tặng cho con trẻ? Chỉ nhận biết. Làm cho trẻ con thêm nhận biết. Cho phép tự do và bảo chúng: Tỉnh táo và đi theo tự do đi. Cho dù chúng có phạm sai lầm, đừng sợ, bởi vì cuộc sống học thông qua sai lầm nữa. Người ta trở nên tỉnh táo cũng thông qua sai lầm - cho nên đừng sợ. Đã là con người là có sai lầm.
Nếu bạn phạm phải sai lầm trong tỉnh táo thì chỉ một điều sẽ xảy ra cho bạn: bạn sẽ không phạm phải cùng sai lầm đó lần nữa. Một khi bạn phạm sai lầm bạn sẽ kinh nghiệm nó, bạn sẽ trở nên tỉnh táo về nó và nó sẽ biến mất. Nó sẽ làm cho bạn giàu có hơn và bạn sẽ đi lên trước, không sợ hãi. Nhớ một điều, rằng bất kì cái gì bạn trải qua, ý thức nhiều hơn. Nếu bạn nói có, nói điều đó một cách có ý thức. Nếu bạn nói không, nói điều đó một cách có ý thức.
Đừng bị tổn thương khi đứa trẻ nói không - bởi vì bạn là ai mà trừng phạt đứa trẻ? Nó đến qua bạn, bạn chỉ là lối đi. Đừng trở thành kẻ độc tài. Tình yêu không bao giờ ra lệnh, và nếu bạn không bao giờ ra lệnh thì cái tốt này, cái xấu này sẽ biến mất. Thế thì bạn sẽ yêu cả hai. Tình yêu của bạn sẽ tuôn chảy vô điều kiện. Đó là cách tình yêu của Thượng đế đang tuôn chảy cho thế giới này - vô điều kiện.
Một ai đó đã nói với Junnaid, nhà huyền môn Sufi: Một kẻ rất ác độc đến nghe thầy và thầy cho phép hắn ta được gần gũi và thân mật đến thế. Tống cổ hắn đi, hắn không phải là người tốt.
Junnaid nói: Nếu Thượng đế không tống cổ người đó ra khỏi sự tồn tại thì ta là ai mà tống cổ người đó đi? Nếu Thượng đế chấp nhận người đó... Ta không cao hơn Thượng đế. Thượng đế cho người đó cuộc sống, Thượng đế giúp người đó sống; và người đó vẫn còn trẻ trung và tươi tắn, người đó sẽ sống lâu, lâu hơn ông. Cho nên ta là ai mà quyết định? Thượng đế đang mưa rào lên cả hai, cái tốt và cái xấu.
Tình huống này hoàn toàn rõ ràng, trong suốt như pha lê - là với Thượng đế không có tốt, không có xấu. Khi nói Thượng đế, điều này không ngụ ý về một người ngồi đâu đó trên trời. Đấy chỉ là một quan điểm của loài người: chúng ta quan niệm về Thượng đế theo hình ảnh của riêng mình. Chẳng có ai ngồi ở đó cả. Thượng đế có nghĩa là cái toàn thể, toàn bộ sự tồn tại. Người xấu thở cũng đẹp như người tốt vậy; tội nhân cũng được sự tồn tại chấp nhận như thánh nhân. Sự tồn tại không tạo ra phân biệt. Nhưng bởi vì cách suy nghĩ nhị nguyên - chúng ta nghĩ dưới dạng xung đột.
Có một câu chuyện: Có một thành phố, Sodom , ở Israel cổ. Người dân trong thành phố đó rất đồi bại, đồi bại về dục - đồng dục. Cho nên tương truyền rằng Thượng đế đã huỷ diệt thành phố đó. Toàn bộ thành phố bị tiêu huỷ. Một đám cháy lớn đã giáng xuống và mọi người đều chết.
Sau nhiều, nhiều thế kỉ, một vị thánh Hassid, một nhà huyền môn Hassid, được hỏi: Khi Thượng đế phá huỷ Sodom chắc phải có ít nhất vài người tốt trong thành phố chứ? - tất cả đề bị thiêu huỷ. Cho nên người hỏi nói: Chúng tôi có thể chấp nhận rằng người xấu bị tiêu diệt vì họ là xấu - nhưng tại sao lại cả người tốt nữa?
Bây giờ nhìn vào tâm trí tinh ranh này. Người Hassid ngẫm nghĩ về điều đã qua rồi nói: Ngài tiêu diệt cả người tốt để cho họ có thể là nhân chứng rằng những người xấu đó đúng là xấu. Đây là một tính toán tinh ranh, đây chỉ là việc giữ thể diện. Điều thực sự là ở chỗ với Thượng đế không có tốt, không có xấu. Khi ông ấy sáng tạo, ông ấy sáng tạo ra cả hai; khi ông ấy phá huỷ ông ấy phá huỷ cả hai - vô điều kiện.
Đây là ngu si thực sự, thái độ đối với cái tốt và cái xấu. Người hút thuốc trở thành xấu, người thưởng thức rượu trở thành xấu, người yêu vợ của một ai đó khác cũng thành xấu. Chúng ta nghĩ Thượng đế ngồi ở đó và tính toán: Thằng cha này hút thuốc, thằng cha này nghiện rượu, cha này tằng tịu, hãy để nó đến và ta sẽ xem. Điều này thực ngu đần nếu Thượng đế lại tính toán về những điều tầm thường như vậy! Đấy chỉ là tâm trí nhỏ nhoi của chúng ta thôi.
Đối với sự tồn tại, không có diễn giải và không có phân chia. Tốt và xấu đều là quan niệm của con người, không phải của điều thiêng liêng. Mọi xã hội đều có quan niệm riêng về tốt và xấu, mọi thời đại đều thay đổi và có quan niệm riêng về tốt và xấu. Không có cái tuyệt đối về tốt và xấu. Tốt và xấu là tương đối - tương đối với xã hội, với văn hoá, tương đối với chúng ta. Thượng đế là tuyệt đối; với ông ấy không có phân biệt.
Chính tâm trí phân chia, tạo ra phân biệt, nói điều này là thế này, điều kia là thế kia. Nếu bạn là bố, từ tình yêu của mình bạn cho chúng; bạn chia sẻ cuộc sống bạn, kinh nghiệm của bạn, nhưng bạn không bao giờ bắt buộc điều gì. Khi bạn không bắt buộc, thế thì ai phục tùng và ai chống đối? Khi bạn không bắt buộc, làm sao bạn có thể quyết định ai là tốt và ai là xấu?
Thế thì bạn chấp nhận người khác - con, vợ, chồng, bạn bè - như người ấy vốn thế, như một sự kiện. Nếu chúng ta có thể chấp nhận lẫn nhau như những sự kiện, không nghĩa vụ, trách nhiệm, không có xấu và tốt, cuộc sống sẽ trở thành thiên đường ngay chính khoảnh khắc này.
