Một ý thức mới, một đạo đức mới hoàn toàn rất cần thiết nếu muốn tạo ra một thay đổi cơ bản trong cấu trúc xã hội và văn hóa hiện nay. Điều này là hiển nhiên, tuy nhiên những người thuộc phe tả và những người thuộc phe hữu và những người cách mạng có vẻ không lưu tâm đến nó.
Mọi giáo điều, mọi công thức, mọi học thuyết là thành phần của ý thức cũ; chúng là những sáng chế giả dối của tư tưởng mà hoạt động của nó là phân chia – phe tả, phe hữu và phe trung lập. Hoạt động này chắc chắn sẽ dẫn đến sự đổ máu của những người thuộc phe tả hoặc những người thuộc phe hữu hay dẫn đến chế độ độc tài chuyên chế. Đây là việc gì đang xảy ra chung quanh chúng ta.
Người ta hiểu rõ sự cần thiết của thay đổi về đạo đức, kinh tế, xã hội nhưng lại là sự đáp trả lại là từ ý thức cũ, tư tưởng là người hành động chính. Sự hỗn loạn, sự vô trật tự và sự đau khổ mà con người phải chịu đựng nằm trong lĩnh vực của ý thức cũ, và nếu không thay đổi sự việc đó sâu sắc, mọi hoạt động của con người, chính trị, kinh tế hay tôn giáo sẽ chỉ dẫn chúng ta đến sự hủy diệt lẫn nhau và hủy diệt quả đất. Điều này quá rõ ràng đối với những người có cái trí minh mẫn.
Mỗi người phải là một ngọn đèn cho chính mình; ngọn đèn này là luật lệ. Không có luật lệ nào khác. Tất cả những luật lệ khác được tạo ra bởi tư tưởng và vì thế phân chia và mâu thuẫn. Là một ngọn đèn cho chính mình không là tuân theo ngọn đèn của một người khác, dù hợp lý như thế nào, có kết luận đúng lý như thế nào, có bằng chứng lịch sử như thế nào và có tính thuyết phục như thế nào chăng nữa.
Bạn không thể là một ngọn đèn cho chính bạn nếu bạn ở trong những cái bóng tối tăm của quyền lực, của tín điều, của kết luận. Đạo đức không được xếp đặt vào chung bởi tư tưởng; nó không là kết quả của áp lực môi trường sống; nó không thuộc ngày hôm qua, thuộc truyền thống. Đạo đức là đứa con của tình yêu và tình yêu không là ham muốn và vui thú. Thích thú giác quan và tình dục không là tình yêu.
Tự do có nghĩa là một ngọn đèn cho chính mình, nó không là một trừu tượng, một sự việc bị hình dung bởi tư tưởng. Tự do thực sự là tự do khỏi lệ thuộc, quyến luyến, khỏi khát khao tìm kiếm trải nghiệm. Tự do khỏi chính cấu trúc của tư tưởng có nghĩa là một ngọn đèn cho chính mình. Trong ngọn đèn này mọi hành động xảy ra, nó không bao giờ mâu thuẫn. Mâu thuẫn chỉ hiện hữu khi cái luật lệ đó, cái ngọn đèn đó tách rời khỏi hành động, khi người hành động tách rời khỏi hành động.
Lý tưởng, nguyên tắc là chuyển động cằn cỗi của tư tưởng và không thể tồn tại cùng ngọn đèn này. Nơi nào có người quan sát, ngọn đèn này, tình yêu này, không hiện hữu. Cấu trúc của người quan sát được sắp xếp bởi tư tưởng, không bao giờ mới mẻ, không bao giờ tự do. Không có “bằng cách nào”, không hệ thống, không luyện tập. Chỉ có thấy-làm. Bạn phải thấy, không nhờ vào đôi mắt của người khác. Chỉ có ngọn đèn, đây là tình yêu.
Lược trích trong ‘Ghi chép của J. Krishnamurti’
Người dịch: Ông Không
