Đời sống cũng như xã hội là một
hỗn hợp, bao gồm nhiều người tốt lẫn người xấu. Nếu chúng ta chỉ yêu thích cái
tốt, ghét cái xấu, nếu chúng ta để ta lệ thuộc vào cảm xúc, thì đời sống tinh
thần của ta rất bấp bênh, bất an vì sự vui buồn của ta bị lệ thuộc vào những
đối tượng xấu tốt trong xã hội, hoàn cảnh bên ngoài.
Nếu ta có thể chấp nhận cái xấu
cũng như cái tốt thì từ vị trí bị động ta trở thành người chủ động. Tâm “không
phân biệt”, “không cố chấp” sẽ là thanh gươm chém đứt những dây tơ phiền não
lằn nhằn đang cuốn quấn chằng chịt tâm hồn ta. Tâm tịnh thì thế giới tịnh.
Chúng ta có thể tạo cho ta một đời sống an lạc, hạnh phúc giữa dòng đời trùng
điệp khổ đau.
Người giàu có cái khổ của người
giàu, người nghèo có cái khổ của kẻ nghèo. Hãy can đảm phân tích, nhìn thẳng
vào những phiền muộn đang ẩn náu sâu thẳm trong tâm tư ta. Sự thật đời là một
cuộc nội chiến, dằn co dai dẳng trong tâm, giữa những được mất, hơn thua, thắng
bại, vinh nhục, hữu danh, vô danh, ước vọng và lo âu… ít nhiều gì cái khổ cũng
vướn mắc với “Cái Tôi”, “Cái của Tôi”, “Cái Tự Ngã của Tôi”.
Với đời sống vật chất ở hải
ngoại, phần nhiều chúng ta không khổ vì nghèo đói mà vì… tham, sân, si… Vì vậy
nếu không có một số vốn liếng, tư lương về mặt tinh thần, tâm linh để làm điểm
tựa, để quay về nương tựa, nếu cứ buông thả ta trôi lăn theo những cám dỗ vật
chất, tham vọng, thì đời sẽ là một gánh nặng.
Kẻ gánh nặng là người. Cầm lấy
gánh nặng lên (chấp thủ) là khổ đau. Đặt gánh nặng xuống (buông xả) là hạnh
phúc.
Đời sống của chúng ta là nối kết
của những giây phút hiện tại, mỗi bước chân chúng ta đi trên cuộc hành trình,
chính là cuộc hành trình. Các Thiền sư từng dạy: “Không có con đường đi đến
hạnh phúc, mà hạnh phúc chính là con đường” (There is no way to happiness,
happiness is the way). Quá khứ đã qua, tương lai chưa đến. Vị sư chân chính
nào, ở chùa nào cũng khuyến khích phật tử hãy quán niệm và suy tư một cách sâu
sắc về “hạnh phúc hiện tại”. Hạnh phúc đang có trong từng hơi thở, trong từng
bước chân chúng ta đi. Hạnh phúc không phải là một điểm, phải đạt đến đó xong
rồi, mới có thể có an vui, hạnh phúc.
Cho nên ai chờ đến lúc hấp hối
rồi mới niệm Phật, cầu xin Đức Phật A Di Đà đến tiếp độ về cõi cực lạc thì đó
là một quan niệm rất sai lầm. Đừng đợi đến khi khát nước mới đào giếng. Nếu
trong đời sống hiện tại này lòng ta đầy dẫy tham lam, sân hận mà mong mỏi khi
chết Phật A Di Đà sẽ đến rước, sẽ bay vèo qua cõi cực lạc, điều này không thể
có được. Cũng đừng bao giờ chờ đợi một ngày nào đó khi công việc đã xong, có
nhiều tiền rồi, có nhà cửa rồi, con cái học hành xong rồi… lúc đó mới có thể có
an vui, hạnh phúc. Nghĩ như vậy cũng không đúng. Để có một đời sống hạnh phúc,
chúng ta hãy tịnh hóa trong từng hơi thở, trong từng bước chân ngay ngày hôm nay,
dù đời đang gặp nhiều khó khăn, thiếu thốn, khổ cực, đủ mọi thứ bất đắc ý. Đây
là pháp môn “Hiện tại Lạc Thú” hay “Hiện Pháp Lạc Trú”, tức là an trú trong
từng khoảnh khắc, từng ý nghĩ, từng việc làm, từng bước đi trong đời sống hiện
tại. Cố nhiên chúng ta cũng có nhiều dự tính tương lai, nhưng không nên để cho
những vọng tưởng điên đảo bốc cháy, thiêu đốt con người ta.
Tu để làm gì? để được giải thoát?
Hãy “giải thoát” ta ra khỏi những trăn trở, khổ đau, phiền muộn trong giờ phút
hiện tại này bằng cách khắc phục những sân hận và xóa tan những ý niệm bám víu
vào “cái tôi” và tham dục.
Mục tiêu tối hậu của con người
vẫn là mong muốn có một đời sống an lạc, hạnh phúc. Thử phân tích cái khổ, phần
nhiều chúng ta khổ vì…mong muốn vạn vật hiện hữu thường hằng, bất biến. Nhưng
“vô thường” (đổi thay) và “vô ngã” (không có tự tính, duyên hợp) là chân lý.
Theo Đạo Phật thì vạn vật không có một thực thể riêng biệt, mà do duyên hợp, đủ
duyên thì tạo thành, hết duyên thì tan biến. Căn bản triết lý của Đạo Phật là
chữ “Không” (Sắc tức thị không, không tức thị sắc). Chữ KHÔNG trong Đạo Phật
không có nghĩa là đối lập với “CÓ”, mà là không định, luôn biến dịch, thay đổi.
Vạn vật do duyên hợp tạo thành nên sự hiện hữu rất mong manh, có đó rồi mất đó,
có cũng như không…
Chúng ta mong muốn người thân,
tình yêu, danh vọng, tiền tài, sự nghiệp…sẽ tồn tại mãi mãi với thời gian, nên
khi đối diện với đổi thay, với mất mát chúng ta đau khổ. Nếu quán chiếu thấy
được “khổ”, “vô thường” và “vô ngã” là chân lý, thì sẽ bớt khổ.
Làm sao phát triển được lòng từ
bi? Thương được người đáng ghét? Quý được người đáng khinh? Phải suy tư như thế
nào để thấy được “tính không”, để “không phân biệt”, không có thái độ và cảm
xúc khác nhau trước cái tốt và cái xấu? Tư duy như thế nào để thấy tất cả hiện
hữu được biểu thị là “không”, tất cả chỉ là cõi mơ, huyễn ảo?
Kinh sách có đưa ra thí dụ về
“sóng” và “nước đại dương”. Cả hai cùng có bản thể là nước, cái khác biệt là sự
biểu hiện của nó. Sóng trồi lên hụp xuống theo chuyển động của gió – mà thôi.
Vì vậy về mặt hiện tượng, sóng và nước khác nhau, nhưng về mặt bản thể, sóng và
nước như nhau. Con người trong xã hội cũng vậy, có hình tướng, có tâm tính khác
nhau vì nghiệp duyên hoặc vì hoàn cảnh sống khác nhau, nhưng trong mỗi người
đều có “tính bản thiện”, máu của ai cũng màu đỏ, nước mắt của ai cũng có vị
mặn, ai cũng mong muốn hạnh phúc và sợ khổ đau. Suy ngẫm thật kỹ về những thí
dụ này, chúng ta sẽ mở rộng lòng tha thứ, bao dung, độ lượng hơn.
Càng quan sát, càng phân tích mọi
người, mọi việc chung quanh qua cái nhìn “cái tôi đang là” sẽ đưa tới sự phân
biệt, chẳng hạng người này không giống tôi, người này tốt, người kia xấu, kẻ
thấp hèn, người người cao thượng… sự phân biệt đưa tới cảm xúc thương ghét, ưa
thích, khó chịu… “Cái tôi” luôn chia rẽ giữa ta và người. Càng phân biệt, càng
cố chấp, càng làm cho ta rối ren, khó khăn, bất an, tinh thần căng thẳng… Điều
này làm cho ta mất đi sự bình yên nội tại, mất đi khả năng “sống tự tại”, sống
hạnh phúc giữa dòng đời điên đảo.
Ai thấy rõ được những sự thực
trên với trí tuệ thì người đó sẽ tự giải thoát ta, sẽ không bị lao chao vọng
động, trầm luân giữa dòng đời trùng điệp khổ đau. Đây là con đường đi tới thế
giới thanh tịnh hay Niết-Bàn ở thế gian vậy!
Tóm lại cuộc đời này có ba dấu ấn
chính là KHỔ, VÔ THƯỜNG (luôn đổi thay) VÀ VÔ NGÃ (không có thực thể riêng biệt
mà do duyên hợp). Suy ngẫm thật kỹ những điều này sẽ giúp chúng ta có cái nhìn
chính xác về cuộc đời và bản chất của cõi Ta-bà. Chỉ cần luôn luôn tâm niệm ba
điều đó thôi cũng giúp chúng ta thoát được vòng tay cám dỗ của ma vương, khổ
đau. Ta sống ở đâu mà tâm ta không chấp ngã, không hơn thua, không dành giựt và
sống từ bi hỷ xả, thứ tha, bao dung, độ lượng thì ở đó ta có an lạc, hạnh phúc,
và sự hạnh phúc đó là có thực và vĩnh cữu.
Niết-Bàn không phải là nơi chốn
có không gian vật lý, cũng không phải là cảnh trời ở cõi vô hình, sau khi mất
chúng ta mới có thể tới đó được. Niết-Bàn cũng không phải là nơi dành riêng cho
Trời Phật Thần Thánh mà Niết-Bàn có thể ở thế gian. Ai cũng có quyền đến đó để
thọ hưởng sự an lạc thảnh thơi, nếu chúng ta có được một tâm thanh tịnh tuyệt
đối, có một trí tuệ sáng suốt , không vướn mắc với cái “Tôi”, cái “Của Tôi” và
cái “Tự Ngã Của Tôi”.
Khi cởi bỏ được tự ngã độc tôn,
sống với tâm xả ly, vô niệm, không phân biệt, không cố chấp, sẽ không còn biên
giới giữa ta và người, tình thương sẽ bừng nở. Chúng ta sẽ tắm mát trong dòng
hạnh phúc, sống tự tại giữa cảnh đời trùng điệp khổ đau của nhân gian.
Đức Phật thành Đạo trên mặt đất,
Ngài thọ hưởng Niết-Bàn ngay dưới cội Bồ Đề, ngay khi máu còn đang chảy, tim
vẫn còn đập và hơi thở vẫn còn vào ra như bao người trên thế gian này. Chúng ta
đang ở Niết-Bàn hay đang ở địa ngục (trần gian), đang khổ đau hay đang hạnh
phúc là ở sự chọn lựa thái độ, “chấp thủ” hay “buông xả” của chúng ta mà thôi.
Tuyết Mai
Nguồn: tinhxangocminh.net
