Con người là loài có hai chân,
đầu đội trời chân đạp đất, có văn hóa, có văn minh, có hiểu biết, có yêu
thương, nhờ biết suy nghĩ nhận thức tốt và biết cách thăng hoa trong cuộc sống
nên gọi là có tình người. Nhờ có suy nghĩ và biết vận dụng đi theo chiều hướng
tốt đẹp thì con người mở rộng tấm lòng nhân ái, biết san sẻ và giúp đỡ nhân
loại. Ngược lại, vận dụng đi theo chiều hướng xấu làm tổn hại cho tất cả chúng
sinh, nên loài người khi thấy biết sai lầm thì vô cùng cực ác, có thể tàn sát
giết hại một cách dã man và hủy diệt môi trường sự sống không thương tiếc, vì
lợi ích cho riêng mình nhất là những ông vua thời phong kiến.
Thế gian này theo lời Phật dạy có
năm loài cùng chung ở, từ loài người nhìn lên trên thì có thần A tu la và chư
Thiên, là loài có phước báu hơn người. Từ loài người nhìn trở xuống thì có súc
sinh, ngạ quỷ và địa ngục, là loài kém phước báu hơn người. Con người và các
loài súc sinh chúng ta thấy biết rõ ràng, thần A tu la và chư Thiên, ngạ quỷ và
địa ngục chúng ta không thể nhìn thấy trực tiếp. Năm loài cùng chung ở hay sáu
đường sinh tử luân hồi, có đầy đủ trong loài người. Nhưng loài người có ưu điểm
hơn năm loài kia, vì biết suy nghĩ nhận thức được mọi sự việc tốt xấu đúng sai,
vui buồn lẫn lộn và thường xuyên nếm trải hương vị ngọt ngào hay đắng cay của
cuộc sống. Chính vì vậy đức Phật mới xuất hiện nơi loài người, vì loài người có
đủ điều kiện để tu thành bậc Chánh đẳng giác, năm loài còn lại không đủ khả
năng tu hành thành Phật.
Đạo Phật ra đời trên dưới 2600
năm trải qua các cuộc thịnh suy thăng trầm của thời đại, nhưng không bao giờ có
đổ máu, hận thù, tàn phá, giết hại, mà đạo Phật chỉ giúp cho con người sống có
hiểu biết và yêu thương hơn, bằng tất cả tấm lòng từ bi và trí tuệ, với tinh thần
vô ngã vị tha. Đó là ưu điểm của nhân loại biết vận dụng lời Phật dạy vào trong
đời sống hằng ngày, nên biết cách làm chủ bản thân, không lệ thuộc vào đấng
thần linh hay thượng đế. Do đó sống có tình người, tình nhân loại, tình chúng
sinh, nên không làm tổn hại cho nhau.
Trong sáu đường sinh tử luân hồi,
mỗi loài đều có hoàn cảnh và sự sống khác nhau. Loài súc sinh chúng ta thấy rất
rõ loại có cánh bay lượn trên không, chúng sống thành từng đàn từng nhóm và tồn
tại nhờ thức ăn của thiên nhiên đồi núi rừng cây bao la theo kiểu hoang dã.
Nhóm thứ hai có cánh sống nhờ sự trồng trọt của loài người, hầu như mạng sống
của chúng ảnh hưởng theo sự phát triển của nhân loại. Nếu con người tồn tại và
phát triển ngày càng đông, thì có nguy cơ tiêu diệt các chủng loại khác và phá
hủy thiên nhiên để phục vụ cho nhân sinh. Loài sống trên mặt đất cũng vậy, có
loài sống nhờ rừng núi thiên nhiên và chúng có thể ăn nuốt lẫn nhau theo kiểu,
lớn hiếp nhỏ, mạnh hiếp yếu. Ngoài ra các loài súc sinh sống gần con người,
chịu sự nuôi dưỡng của con người và tùy theo khả năng mà chịu sự sai khiến làm
việc phục vụ cho con người và có những loài được nuôi để cung cấp thức ăn cho
nhân loại. Các loài sinh vật dưới nước cũng thế đều bị con người bắt và nuôi
dưỡng, cũng để làm thức ăn phục vụ cho nhân loại.
Nhìn từ góc độ thực tế chúng ta
thấy có địa ngục trần gian, ai phạm tội giết người thì bị xích lại nhốt vào
ngục tối, nặng nhất là án tử hình, tội nhân bị án này sẽ ăn không ngon, ngủ
không yên, ngày đêm cứ phập phòng lo sợ, không biết thần chết đến lúc nào để
rước mình đi, khi nghe tiếng mở cửa là họ sợ điếng cả hồn, vì ai cũng tham sống
sợ chết. Một ngày trôi qua là họ mừng một ngày, vì họ vẫn hy vọng được sống còn
để làm lại cuộc đời. Cho đến án chung thân, án khổ sai từ một tháng cho đến hai
chục năm và nhẹ nhất là hưởng án treo. Nhìn từ góc độ triết lý học Phật giáo
chúng ta thấy vô vàn vô số địa ngục khác, từ các bệnh viện phòng cấp cứu, các
nhà bếp của mỗi gia đình, các quán nhậu, các lò sát sanh, các chợ bán thịt cá
heo bò gà vịt, các loài hải sản và cuối cùng là các nhà lưới bẫy đánh bắt. Mỗi
một ngày vô số các loài bị phanh da xẻ thịt để cung cấp phục vụ cho loài người,
nhìn ở góc độ địa ngục trần gian chúng ta có thể hình dung địa ngục trong tâm
thức mỗi người. Tâm toan tính hại người, hại vật hoặc bị phiền não chi phối đó
là địa ngục tâm thức. Người tu nếu đạt đến giác ngộ giải thoát thì tâm vẫn an
nhiên tự tại, mặc dù thân có bị hành hạ đau nhức chi phối.
Loài ngạ quỷ là loài quỷ đói thấy
thức ăn mà ăn không được bởi nghiệp tham lam, ích kỷ, bỏn sẻn chiêu cảm. Nhìn
từ góc độ cuộc đời ta thấy ngạ quỷ cũng có trong loài người, thiếu ăn nghèo đói
thèm khát ham muốn quá đáng mà không được nên khổ đau bức bách. Quỷ đói không
phải có trong người nghèo khổ, mà cả người giàu có vì tham vọng quá đáng, không
được như ý muốn, cũng vẫn phải chịu khổ như thường.
Loài súc sinh của thời kỳ cổ đại
được sống tự do thoải mái hơn, ít bị loài người sát hại. Chúng sinh loài thú
đông đảo bao la với những núi đồi thiên nhiên bạt ngàn xanh tươi màu mỡ. Còn
một số loài súc sinh thì ảnh hưởng phước báu của loài người, con vật nào được
người thương thì cuộc sống có phần thoải mái và ngược lại thì bị người giết
hại. Con người khi phát triển càng đông thì nhu cầu ăn để sống càng lớn, việc
thuần hóa các loài vật để phục vụ cho con người như lạc đà, lừa, ngựa, trâu,
bò, để chuyên chở và cày bừa cho con người. Việc săn bắn đánh bắt giăng bẫy các
loài thú tuy có nhưng không đáng kể và việc nuôi thú để làm thực phẩm cho con
người cũng không có nhiều.
Ngày nay thế giới con người quá
đông, nên nhu cầu đánh bắt loài vật không đủ sức cung phụng cho loài người, do
đó nhân loại phải tự nuôi thêm theo công nghệ hiện đại. Ngoài ra các loài vật
chịu sự ăn nuốt lẫn nhau, mạnh hiếp yếu, lớn hiếp nhỏ chúng luôn sống trong khổ
đau lầm lạc. Năm loài cùng nêu, hai loài trên có phước hơn người quá sung mãn
nên không có điều kiện để tu tập, ba loài dưới thuộc đẳng cấp thấp hèn, nên
không có văn hóa, không có tình người. Loài người do biết suy nghĩ cảm nhận
được sự khổ đau và hạnh phúc, nên có điều kiện tư duy quán chiếu soi sáng mọi
việc bằng nhận thức sáng suốt, có học hỏi, có tu tập, có văn minh, có hiểu
biết, có yêu thương, có cảm thông, có bao dung, có độ lượng, có tha thứ và cùng
san sẻ cho nhau, nên loài người có đủ khả năng tu hành thành Phật. Đó là ưu
điểm của loài người, năm loài kia không thể thành tựu Phật đạo, chính vì vậy
đức Phật mới giáng sinh nơi loài người. Theo lời Phật dạy thế gian này có năm
loài cùng chung ở, hay là sáu đường sống chết luân hồi, có hai loài chúng ta
thấy biết dễ dàng nhất, đó là thế giới của loài người và súc sinh. Bốn loài còn
lại chúng ta có thể nhìn bằng trực giác hay tuệ giác của Phật mới biết rõ, nó
hiện hữu ngay nơi mọi người chúng ta.
Loài người từ khi còn sống hoang
dã cho đến ngày hôm nay đạt được tiện nghi văn minh vật chất, nhưng vẫn phải
đau đầu vì cái ác luôn chiếm ưu thế bởi các học thuyết vu vơ huyền hoặc. Cùng
với sự tác động của nhiều phim ảnh đã gieo rắc vào tâm tư con người những tư
tưởng, bạo động hận thù, tàn sát giết hại lẫn nhau. Khi xưa con người chưa văn
minh tiến bộ, nên đa số chịu ảnh hưởng sự cai quản của thần linh thượng đế, phải
chấp nhận số phận đã an bài và hạnh phúc hay khổ đau đều do đấng tối cao ấy sắp
đặt. Một số người có thế lực và quyền cao chức trọng, họ lạm dụng quyền năng ấy
để bóc lột và hưởng thụ cho riêng mình. Con người khi sinh ra ai cũng khát khao
được tự do và hạnh phúc, nhưng đa số không biết làm cách nào để được hạnh phúc
chân thật. Nhiều người cho rằng hạnh phúc là có cơm ăn, áo mặc, nhà ở tiện
nghi. Một số người cho rằng hạnh phúc là có quyền cao chức trọng. Nhiều người
cho rằng hạnh phúc là có nhiều tài sản và vợ đẹp con ngoan. Một số người cho
rằng hạnh phúc là nội tâm thanh tịnh, không còn ham muốn dục vọng và các khoái
lạc trần gian. Các vị Bồ tát thì lấy hạnh phúc của nhiều người làm niềm vui
chính mình, nên dấn thân đi vào đời làm việc không biết mệt mỏi, không biết
nhàm chán, để phụng sự nhân loại.
Làm người trong thế gian ai cũng
muốn hưởng được hương vị ngọt ngào của cuộc sống, vì thế chúng ta cần phải có
một hướng đi rõ ràng và trong sáng. Nếu không, dòng đời nghiệt ngã sẽ cuốn trôi
tất cả dù đó là nhân nghĩa của một con người. Này các bạn, cuộc sống vốn nhiều
bất hạnh khổ đau, nếu chúng ta hay thất chí nản lòng. Đừng tự mình hạ thấp giá
trị khi so sánh với mọi người. Mỗi chúng ta là một viên gạch xây nên căn nhà
tình thương, tuy rằng giá trị của mỗi viên gạch lớn nhỏ khác nhau. Chúng ta hãy
nên không ngừng trau giồi học hỏi, quán chiếu cuộc đời để chuyển hóa kiến thức
từ sự học hỏi của thế gian, thông qua lời Phật dạy, chúng ta tu tập để phát
sinh trí tuệ thấy biết đúng như thật, nên không bị phiền não khổ đau chi phối
và luôn sống trong an lạc hạnh phúc.
Người nhiều kiến thức dễ chấp
trước thấy mình là trung tâm của vũ trụ, nên sinh tâm tham muốn quá đáng, có
thể làm tổn hại nhiều cho nhân loại. Trí tuệ thấy biết đúng như thật chân lý
cuộc đời, nên dấn thân phục vụ và làm việc không biết mệt mỏi vì lợi ích chúng
sinh, mà không tham đắm mê mờ. Trí tuệ là tài sản vô giá giúp chúng ta vượt qua
cạm bẫy cuộc đời, để có cơ hội nối kết yêu thương đồng hành cùng nhân loại. Mỗi
một con người là quà tặng cho cuộc sống, khi nhân loại đến với nhau có hiểu
biết và thương yêu, thì thế gian này sẽ là thiên đường của hạnh phúc.
Chúng ta muốn có một nhân cách
sống đạo đức tốt đẹp, thì phải học theo gương hạnh của các bậc thoát trần
thượng sĩ ngày xưa. Thời Phật còn tại thế, một hôm ngài đến thăm ba vị đệ tử
của mình đang tu tập tại một làng quê xa xôi hẽo lánh. Được Phật thân hành đến,
ba vị đệ tử cùng nhau cung kính đảnh lễ và ngồi sang một bên chờ sự chỉ dạy của
ngài. Phật ân cần thăm hỏi, này các đệ tử tụi con sống ở đây có được an lạc và
hòa hợp hay không ? Ba tôn giả đồng thưa, chúng con sống với nhau rất hòa hợp
và hạnh phúc. Phật hỏi: Các con sống như thế nào mà được an lạc và hạnh phúc.
Kính bạch đức thế tôn, chúng con sở dĩ sống hòa hợp an lạc là nhờ biết gìn giữ
thọ trì giới cấm miên mật, mở rộng tấm lòng từ bi hỷ xả, biết khiêm cung tôn
trọng lễ phép với nhau, luôn vui vẻ hòa nhã, biết cảm thông và độ lượng, luôn
nhẫn nhịn nhường và nhiệt tình giúp đỡ lẫn nhau trong mọi trường hợp. Lành
thay, các con về sau rất xứng đáng làm hương thơm cho đời.
Đôi lời tâm sự chân thành với
lòng biết ơn vô hạn, kính mong các bạn lữ gần xa hãy nhín chút thời gian để
cùng chúng tôi kết nối yêu thương, sẻ chia cuộc sống, trên tinh thần đùm bọc
giúp đỡ lẫn nhau.
Kính ghi
Phong Trần Trúc Giác
