Tâm trí là cái hộp huyên thuyên. Bạn không thể dừng nó được. Chính nỗ lực để dừng nó lại cho nó thêm chất nuôi dưỡng để tiếp tục.
Hàng triệu người, trong nhiều thế kỉ đã từng cố gắng để dừng nó lại, và họ tất cả đều đã thất bại, bởi lí do đơn giản rằng ham muốn dừng nó cũng là một phần của nó. Điều đó không vượt ra ngoài nó.
Một mặt của tâm trí đang ham muốn, mặt kia của tâm trí trở thành im lặng. Điều này là không thể được. Cách duy nhất mà vài người đã có thể dừng nó lại mà không làm nỗ lực gì để dừng nó, là những người đã không đồng nhất bản thân họ với tâm trí. Thậm chí không có đến một ham muốn để dừng nó hay tiếp tục nó, bởi vì mọi ham muốn đều thuộc vào nó.
Người ta đơn giản quan sát nó. Để nó huyên thuyên. Bạn đơn giản trở thành người quan sát. Để cho lưu thông của các ý nghĩ chuyển động. Chẳng có gì phải lo nghĩ. Điều đó sẽ không hại ai. Những ý nghĩ này chỉ là bong bóng xà phòng. Đừng coi chúng là nghiêm chỉnh. Đừng trở nên căng thẳng trong khi quan sát chúng. Cứ thảnh thơi.
Một hôm Phật Gautam đi ngang qua một vùng núi non - lúc đó là giữa trưa, mặt trời nóng và ông ấy đã già rồi - ông ấy nói với đệ tử của mình, Ananda, rằng "Ta rất khát. Ông nên quay lại. Bởi vì trong khi chúng ta ở đây chúng ta đã đi qua một dòng suối nhỏ nước từ trên núi, vài chiếc xe trâu đã đi qua dòng suối, làm cho nó ngầu bùn. Lá khô, mà có thể đã lắng trong lòng suối, đang nổi lên trên mặt nước. Nước này không đáng uống."
Ông ấy biết rằng, nếu ông ấy đi nữa, từ nơi ông ấy để Phật Gautam ở lại, thì năm dặm phía trước chỗ đó là một con sông lớn và ông ấy có thể tìm thấy nước trong vắt tốt. Ông ấy quay lại với bàn tay trống rỗng.
Phật rất nghiêm khắc. Ông ấy nói, "Ông quay lại và đem nước đó lại, bởi vì ta nhớ khi chúng ta đi qua, nó thuần khiết và trong vắt thế." Nhưng Ananda nói, "Thầy nên hiểu tôi. Đồng thời lúc đó vài chiếc xe trâu đã đi qua." Phật nói, "Ta hiểu, nhưng ông cứ ngồi bên bờ suối đi - lâu bao nhiêu cũng được. Ông cứ tới và ngồi ở đó. Đừng bước vào dòng suối, bởi vì việc ông bước vào dòng suối sẽ làm cho nó ngầu bùn trở lại. Ông đơn giản đợi, quan sát, không làm gì cả. Tất cả các lá khô đó sẽ bị cuốn đi. Bùn sẽ lắng xuống. Thế rồi ông múc đầy nước vào bình bát và quay lại."
Ananda muốn đi lên trước hướng tới dòng sông, nhưng ông ấy không thể không vâng theo Phật Gautam được. Miễn cưỡng, ông ấy quay lại - nhưng ông ấy rất ngạc nhiên. Vào lúc ông ấy tới đó, phép mầu đã xảy ra. Lá khô đã bị dòng suối cuốn đi, và bùn đã lắng đọng. Và nước lại sạch và thuần khiết như nó có thể.
Đem bình nước về, ông ấy cố gắng hình dung ra tại sao Phật Gautam cứ khăng khăng thế, bởi vì ông ấy chưa bao giờ làm cái gì mà không có chủ định đằng sau nó, nghĩa nào đó đằng sau nó. Và thế rồi ông ấy hiểu ra trên đường, rằng đấy là thông điệp cho ông ấy, rằng "Ananda, đừng bước vào dòng sông, vào dòng suối của tâm trí. Đó là điều ông đã làm cả đời mình. Cứ đợi trên bờ, và đơn giản quan sát."
Đấy là một trong những bí mật của cuộc sống nội tâm, rằng khi người quan sát của bạn trở nên ngày một mạnh hơn, ý nghĩ trở nên ngày một ít đi. Nó đích xác theo tỉ lệ. Khi có một trăm phần trăm ý nghĩ trong tâm trí, bạn có số không người quan sát. Khi bạn có mười phần trăm ý thức tham dự vào quan sát, mười phần trăm ý nghĩ của bạn sẽ biến mất - bởi vì chính cùng năng lượng tạo nên ý nghĩ, cái đó tạo nên người quan sát.
Khi bạn một trăm phần trăm là người quan sát, nhân chứng thuần khiết, tấm gương, mọi ý nghĩ biến mất. Bạn không thể dừng chúng lại được, nhưng bạn có thể xoay xở một tình huống, một phương cách mà theo đó chúng sẽ bị dừng lại. Chúng đơn giản biến mất.
Và biết trạng thái như vậy, khi bạn nhận biết và tỉnh táo, tràn đầy ý thức và quan sát và không có ý nghĩ nào ở đó, toàn thể tâm thức bạn, lần đầu tiên trong cuộc sống của bạn, tự nó quay trở lại. Trở nên nhận biết về sự nhận biết đi. Bạn trở nên ý thức về tâm thức.
Trong im lặng, khi tâm trí huyên thuyên không còn đó nữa, người ta nhận ra bản thân mình. Chừng nào tâm trí còn chưa im lặng, bạn không thể nhận ra bản thân mình được. Bạn sẽ vẫn còn tham dự với các ý nghĩ và những ý nghĩ đó hầu hết là vô nghĩa - kí ức, những mẩu mảnh kí ức, tưởng tượng, mơ mộng, mơ ngày, mọi thứ trộn lẫn. Nó là hỗn độn. Cho dù đôi khi bạn thấy vài ý nghĩ hay đang di chuyển, tất cả chúng đều là vay mượn. Bạn đã nghe nói về chúng, bạn đã đọc chúng, nhưng chúng không phải là của bạn. Và cái mà không phải là của bạn là không thật.
Điều này phải được ghi nhớ. Mọi thứ vay mượn đều không thật. Chỉ nhận biết riêng của bạn mới có thể cho bạn chân lí đích thực.
Tâm trí có thể dừng lại, nhưng không phải bằng nỗ lực của bạn mà bằng việc chứng kiến vô nỗ lực của bạn. Đó là toàn thể ý nghĩa của thiền. Thảnh thơi. Không gò ép, và chỉ quan sát. Để tâm trí làm việc của nó.
Điều đó sẽ cần chút ít kiên nhẫn, nhưng điều đó bao giờ cũng xảy ra. Điều đó gần như một định luật khoa học, không ngoại lệ nào, rằng nếu bạn có thể xoay xở kiên nhẫn chút ít bạn sẽ đi tới điểm nơi người quan sát được nuôi dưỡng và tâm trí trở nên không được nuôi dưỡng, và ý nghĩ bắt đầu biến đi. Khi toàn bộ năng lượng của tâm thức của bạn đi vào trong quan sát, thì bạn sẽ thấy không có tâm trí chút nào. Và biết tới trạng thái vô trí là kinh nghiệm vĩ đại nhất trong cuộc sống mà con người có khả năng làm. Nó là cực lạc. Nó là siêu tâm thức. Nó là tự hiểu ra. Không cái gì cao hơn điều đó.
