Bản chất con người rất phức tạp.
Hình như trong y, có hai sinh vật khác biệt nhau như ngày và đêm. Một sinh vật
ứng đáp nhiệt liệt với tiếng gọi của lý tưởng, còn sinh vật kia chỉ chạy theo
dục lạc đê hèn.
Hai sinh vật này chống đối nhau
khi con người đạt đến một giai đoạn nào trên con đường tiến hóa. Đó là lúc y đã
vượt qua khỏi thời kỳ sơ khai, trong đó y chỉ biết thỏa mãn những bản năng thô
bỉ của con người đê hèn mà không chút hối hận. Sau đó, sinh vật thứ hai mới
xuất hiện với các lý tưởng cao đẹp, và với sự xuất hiện này, sự chiến đấu khởi
đầu. Các bậc hiền triết là những ai đã chấm dứt sự chiến đấu ấy bằng sự chiến
đấu của lý tưởng, của Tinh thần.
Đa số nhân loại đang ở vào thời
kỳ chiến đấu. Thời kỳ này rất dài, trong đó con người tập chế ngự các dục vọng
của mình và còn lươn ươn giữa điều lành và điều dữ, giữa tật xấu và hạnh cao.
Vấn đề đối với y là quật ngã con người thấp kém để thực hiện lý tưởng thanh
cao.
Cuộc chiến đấu ấy rất gay go. Nó
khởi đầu bằng những lời thì thầm xấu xa mà y rất xấu hổ. Nếu y không thể dập
tắt, những lời ấy sẽ trổi lên to lớn, ồn ào và sẽ hoành hành, sai khiến y.
Chúng nó là sự biểu hiện của các ham muốn thô bỉ còn ẩn trong tiềm thức hay đã
hiện trong trí não của y.
Nhận thức được các biểu hiện của
con người hạ tiện là một điều rất khó. Vì thế, người chí nguyện cố gắng tập một
tính mà các tu sĩ Ấn Độ gọi là viveka: tính phân biện. Thật ra, chúng ta không
cần có một sự sáng suốt đặc biệt để nhận định những thú tính còn lưu ở lòng ta,
nhưng các xu hướng xấu xa khác lại không dễ nhận như vậy, như tính kiêu căng,
sự háo danh và các sự biểu hiện tế nhị khác của lòng ích kỷ mà đôi khi chúng ta
tưởng lầm là đức hạnh. Trí phân biện của chúng ta phải vô cùng sắc bén mới có
thể nhận định được các kẻ thù quỷ quyệt ấy.
Muốn chiến thắng, chúng ta phải
cố gắng không ngừng với một ý chí sắt đá. Một người bạn của bà Annie Besant nói
một cách hài hước và chân thành: “Tôi có thể sai khiến xác thân tôi làm bất cứ
việc gì tôi muốn; nếu tôi gặp khó khăn là tại tôi không muốn đó thôi”.
Trong lúc đầu, dục vọng của chúng
ta có một sức mạnh to lớn. Một chiến thuật kiến hiệu là dùng sức mạnh của nó để
hạ chính nó như trong võ thuật jiu- jitsu. Vậy chúng ta đừng tìm cách tiêu diệt
dục vọng mà cố tinh luyện, thăng hoa nó bằng chính sức mạnh của nó. Vả lại, khi
chúng ta diệt các dục vọng ở ta, chúng ta sẽ thẫn thờ như chiếc thuyền buồm bặt
gió và không sao tiến được.
Trong mục đích chuyển biến này,
chúng ta nên nghiên cứu giáo lý huyền môn. Sự nghiên cứu này sẽ xoay chiều dục
vọng, đánh tan những ham muốn ti tiện và kích thích các khuynh hướng thanh cao.
Tham thiền là một phương tiện
khác rất hữu hiệu. Khi chúng ta suy gẫm các điều cao thượng, đương nhiên tư
tưởng và tình cảm của chúng ta sẽ vươn lên khỏi ao tù dục lạc, trong đó bao
nhiêu người đã sa vào vì sống một cuộc đời vô kỷ luật. Tham thiền còn còn gợi
trong lòng ta những gì thiêng liêng, cao cả và hướng chúng ta từ từ nhưng chắc
chắn đến các mục tiêu siêu việt mà Tạo vật xung quanh ta, cả Chơn Ngã ở lòng ta
đều ước mong một cách thầm lặng và chân thành.
Người dịch: Ngươn Har
