Nhiều người có lương tâm và ý thức trách nhiệm công dân đang rất lo ngại về thực trạng suy đồi đạo đức, lối sống của đại đa số (tôi cũng không dùng nhóm từ “một bộ phận không nhỏ”!) trong lớp trẻ hiện nay. Biểu hiện rõ rệt và nguy hại nhất của sự suy đồi ấy- là lối sống thực dụng thấp kém.
Lối sống thực dụng thực ra không có tội lỗi, khi người ta đi tìm những giá trị thiết thực, cụ thể, mang lại lợi ích thực tế cho mình hoặc cộng đồng, mà không vi phạm đạo đức và luật pháp. Nó khác với lối sống mơ mộng viển vông, phi thực tế. Song, lối sống thực dụng thấp kém là người ta chỉ nhằm tìm kiếm lợi ích - cả vật chất và tinh thần - cho riêng bản thân mình, bằng mọi cách và mọi giá, bất chấp đạo đức, danh dự, nhân phẩm và pháp luật, không quan tâm đến lợi ích của người khác và của cộng đồng.
Đại đa số người trong lớp trẻ hiện nay của nước ta đang sa vào, chìm ngập vào lối sống thực dụng thấp kém, nhiều khi rất đáng ghê sợ, hết sức kinh ngạc và gây bất bình cho lương tri xã hội. Con cháu giết cả bố mẹ, ông bà vì tranh chấp tiền bạc, đất đai, hoặc chỉ vì vài chục nghìn đồng để chơi game, hút chích. Vì cần tiền để ăn chơi, mà những thanh niên như Nguyễn Đức Nghĩa (có học, vụ xác chết không đầu ở Hà Nội), và Lê Văn Luyện (kẻ vô học, vụ cướp tiệm vàng ở Bắc Giang) đã thản nhiên không ghê tay gây những tội ác man rợ. Sau hai vụ việc kinh thiên động địa này, bây giờ còn bao nhiêu Nguyễn Đức Nghĩa và Lê Văn Luyện xuất hiện nhan nhản trên khắp cả nước.
Vì hám tiền, mà rất nhiều kẻ làm thuê hoặc “ôsin” đã trộm cắp những món tài sản lớn, thậm chí giết hại gia chủ. Vì cần tiền mà nhiều người đẹp, người mẫu, ca sĩ, diễn viên đã bán dâm hàng nghìn “đô” mà không hề e ngại danh dự là “người của công chúng”! Chỉ một va quệt nhỏ khi tham gia giao thông mà vì sĩ diện, tức khí, nhiều kẻ đã dùng “hàng nóng”, “hàng lạnh” để giết hại người ta! Vì hám chức, hám danh, hám tiền, mà nhiều cán bộ, nhân viên trẻ ở các cơ quan, đơn vị, công ty sẵn sàng còng lưng uốn gối, suốt ngày dạ dạ vâng vâng đối với thủ trưởng, mất hết cả nhân cách. Cũng vì hám tiền mà nhiều kẻ trẻ tuổi đã vào những băng đảng đâm thuê chém mướn, sẵn sàng giết người không ghê tay. Vì tình, vì tiền mà bao nhiêu cuộc đánh ghen, xô xát, kể cả giết hại tình địch rồi phi tang xác nạn nhân.
Lối sống thực dụng thấp hèn đang tràn lan, có khi dữ dội như dông bão, có khi âm thầm mà đầy ghê sợ, suy cho cùng, là do giáo dục không tốt lớp trẻ mà ra. Trước hết là giáo dục gia đình không tốt. Nhiều người làm ông bà, cha mẹ, anh chị mà sống không gương mẫu thì làm sao có con cháu tử tế, lương thiện được.
Tiếp đó là giáo dục đạo đức trong nhà trường không được coi trọng. Nhà trường mới chỉ chú trọng dạy chữ. Giáo dục xã hội, thì các đoàn thể quần chúng chỉ hô hào suông, coi trọng “thành tích ảo”, đâu đâu cũng nhan nhản “Khu dân cư văn hóa”, “Tổ dân cư văn hóa”, “Gia đình văn hóa” mà chẳng thấy văn hóa ở đâu. Mặt khác, nạn tham nhũng, quan liêu, hách dịch, cửa quyền nghiêm trọng vẫn tràn lan.
Nguyễn Ngọc Đệ
