LỜI PHẬT DẠY
“Người ngu nghĩ mình ngu
Nhờ vậy thành có trí
Người ngu tưởng có trí
Thật xứng gọi chí ngu”.
Kinh Pháp Cú
CHÚ GIẢI:
Con người ở đời thường hay thấy
cái sai của người khác, ít khi thấy cái sai của mình. Đó là những người ngu.
Người ngu thường hay nói xấu
người khác và hay khoe khoang cái hay (ngu) của mình. Ở tu viện Chơn Như có một
số người về đây tu tập, tu hành chưa tới đâu mà vội hội họp nói chuyện khoe
khoang mình tu được thế này, thế khác, thậm chí có người còn khoe khoang mình
nhập Tam Thiền, Tứ Thiền ... Rồi khoe khoang mình có đến 6, 7 cái Giác Chi ...
Nếu có 6, 7 cái Giác Chi, thế sao đến bây giờ chưa nhập được Sơ Thiền? Ăn, ngủ,
độc cư còn chưa giữ trọn vẹn,… hễ có chuyện gì không vừa ý là tức giận rồi xách
gói ra đi... Vừa rồi có một người tu tập ở đây 3, 4 năm sống không đúng Phạm
hạnh bị tu viện mời ra khỏi. Khi trở về thăm tu viện tuyên bố đã nhập được từ
Sơ Thiền đến Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ, nhưng xét qua giới luật là người sống
phi Phạm hạnh, phá giới, phạm giới, đi đâu cũng có vợ con đi theo hộ tống thế
mà bốn thiền hữu sắc và bốn định vô sắc đều nhập được cả. Như vậy các bạn có
tin không?
Xét qua giới luật thì biết ngay
người ấy nhập định được hay không rất dễ dàng. Mọi người cứ nghĩ rằng thiền
định của Đạo Phật không có tiêu chuẩn để xét duyệt hay sao? Dám tuyên bố một
cách bừa bãi như vậy? Tưởng chưa có ai nhập các định này sao? Đừng khinh rẻ mọi
người thái quá. Nói như vậy, người ta không biết mình nói láo sao? Khi mình
chưa nhập định được, nói như vậy là làm mất uy tín các bạn ạ! Nói như vậy là tự
giết mình.
Những người mê mờ dám khoe khoang
một điều mình chưa làm được với những người chưa biết, chưa tu, chứ những người
đã biết đã nhập định thì đâu dễ gì lường gạt họ được. Kinh sách Nguyên Thủy của
Phật giáo đã xác định tiêu chuẩn và phương pháp nhập định như thế nào rất rõ
ràng, tại sao các bạn không chịu khó nghiên cứu, để không bị những người háo
danh lừa đảo. Cho nên, đức Phật dạy: “Nếu tu tập có đạo lý gì thì không được
nói ra, chỉ nói ra khi thấy mình có lỗi lầm để phát lồ sám hối ăn năn chừa bỏ
không tái phạm lại nữa”. Đó là những điều đức Phật nhắc nhở chúng ta hằng ngày.
Bởi vậy, kinh Pháp Cú dạy:
“Mình ngu nghĩ mình ngu
Nhờ vậy thành có trí”.
Đúng vậy, hằng ngày chúng ta nên
xét lại mình thấy có những điều làm cho mình khổ, làm cho người khác khổ thì
hãy mau ngăn chặn và diệt chúng cho tận gốc, bằng cách tư duy quán xét. Và phải
luôn luôn xấu hổ khi có một hành động, một lời nói hay một ý nghĩ làm cho mình
khổ, làm cho người khác khổ hay tất cả chúng sanh khổ thì phải hối hận ăn năn
từ bỏ. Người biết tu tập những việc này là người biết mình ngu tức là người có
trí đấy các bạn ạ!
Trong cuộc đời tu hành theo Phật
giáo chỉ có trầm tư suy nghĩ tìm cái ngu của mình để lần lần khắc phục sửa sai
những lỗi lầm. Đấy là người có trí các bạn ạ.
Còn ngược lại, người ngu mà không
biết mình ngu là người rất ngu. Tất cả các pháp trên thế gian này đều vô
thường, không có vật gì thường hằng bất biến, không có vật gì là mình, là của
mình, thế mà cứ lầm chấp là mình, là của mình. Do sự lầm chấp như vậy, mà lao
đầu vào chốn dầu sôi nước bỏng để chịu lấy những sự khổ đau bất tận cũng giống
như loài thiêu thân lăn mình vào ánh sáng của ngọn đèn. Đó là những người ngu
mà không biết mình ngu. Còn biết bao nhiêu sự ngu trong thế gian này nữa, như
người chết là tan hoại hết không có tàn dư một chút xíu thức nào cả. Vậy mà, từ
trong các tôn giáo cho đến những người có học thức cùng những người không học
thức, đều cho rằng người chết còn có linh hồn bất diệt, nên từ đó họ bỏ tiền bạc
tiêu hao về vấn đề này một cách nhảm nhí rất đáng thương. Họ thường cầu siêu,
đốt tiền, vàng mã ... cho người chết, họ làm những điều mê tín lạc hậu. Đó là
những người ngu mà không biết mình ngu, thật là người chí ngu đáng thương vậy.
Thưa các bạn! Những điều chúng
tôi vừa nói trên đây, có lẽ là lời nói quá thẳng thắn, dùng chữ ngu si quá nặng
nề, khiến cho các bạn tự ái không vui lòng. Có phải vậy không các bạn? Xin các
bạn vui lòng tha thứ cho. Nếu không dùng lời nói thẳng thiếu văn hóa, kém lịch
sự như vậy thì mọi người cứ nghĩ mình là người khôn ngoan, thì tệ nạn mê tín
lại còn tệ hại hơn nữa.
Xin các bạn cứ suy ngẫm lại thì
xét thấy lời nói thẳng của chúng tôi là một lời chân thật, đầy lòng yêu thương
của chúng tôi gửi đến các bạn, để trên đời này chúng ta không còn là người ngu
nữa. Phải không hỡi các bạn?
Trưởng Lão Thích
Thông Lạc
Xem thêm: Phẩm Ngu
"Đêm dài cho kẻ thức,
Đường dài cho kẻ mệt,
Luân hồi dài, kẻ ngu,
Không biết chơn diệu pháp."
"Tìm không được bạn đường,
Hơn mình hay bằng mình,
Thà quyết sống một mình,
Không bè bạn kẻ ngu."
"Con tôi, tài sản tôi,
Người ngu sanh ưu não,
Tự ta, ta không có,
Con đâu, tài sản đâu."
"Người ngu nghĩ mình ngu,
Nhờ vậy thành có trí.
Người ngu tưởng có trí,
Thật xứng gọi chí ngu."
"Người ngu, dầu trọn đời,
Thân cận người có trí,
Không biết được Chánh pháp,
Như muỗng với vị canh."
"Người trí, dầu một khắc,
Thân cận người có trí,
Biết ngay chân diệu pháp,
Như lưỡi với vị canh."
"Người ngu si thiếu trí,
Tự ngã thành kẻ thù.
Làm các nghiệp không thiện,
Phải chịu quả đắng cay."
"Nghiệp làm không chánh
thiện,
Làm rồi sanh ăn năn,
Mặt nhuốm lệ, khóc than,
Lãnh chịu quả dị thục."
"Và nghiệp làm chánh thiện,
Làm rồi không ăn năn,
Hoan hỷ, ý đẹp lòng,
Hưởng thọ quả dị thục."
"Người ngu nghĩ là ngọt,
Khi ác chưa chín muồi;
Ác nghiệp chín muồi rồi,
Người ngu chịu khổ đau."
"Tháng tháng với ngọn cỏ,
Người ngu có ăn uống
Không bằng phần mười sáu
Người hiểu pháp hữu vi."
"Nghiệp ác đã được làm,
Như sữa, không đông ngay,
Cháy ngầm theo kẻ ngu,
Như lửa tro che đậy."
"Tự nó chịu bất hạnh,
Khi danh đến kẻ ngu.
Vận may bị tổn hại,
Đầu nó bị nát tan."
"Ưa danh không tương xứng,
Muốn ngồi trước tỷ kheo,
Ưa quyền tại tịnh xá,
Muốn mọi người lễ kính."
"Mong cả hai tăng, tục,
Nghĩ rằng (chính ta làm).
Trong mọi việc lớn nhỏ,
Phải theo mệnh lệnh ta"
Người ngu nghĩ như vậy
Dục và mạn tăng trưởng.
"Khác thay duyên thế lợi,
Khác thay đường Niết Bàn.
Tỷ kheo, đệ tử Phật,
Hãy như vậy thắng tri.
Chớ ưa thích cung kính,
Hãy tu hạnh viễn ly."
