Hỏi: Chúng ta biết rằng dục tình là một nhu cầu sinh lý và tâm lý không thể nào tránh được và điều ấy dường như là nguyên nhân cội rễ của sự hỗn loạn trong đời sống cá nhân của thế hệ chúng tôi. Làm thế nào chúng tôi có thể đối phó với vấn đề này?
Krishnamurti: Tại sao bất cứ điều gì chúng ta chạm đến chúng ta đều làm điều ấy trở thành một vấn đề cả? Chúng ta đã làm Thượng đế trở thành một vấn đề, chúng ta đã làm sự tương quan và cuộc sống trở thành một vấn đề, và bây giờ chúng ta lại làm tình dục trở thành một vấn đề nữa.
Tại sao vậy? Tại sao tất cả mọi sự đều bị chúng ta làm trở thành một vấn đề, một sự khủng bố hoang mang? Tại sao chúng ta đau đớn khổ sở? Tại sao tình dục lại trở thành một vấn đề? Tại sao chúng ta chịu sống với những vấn đề, tại sao chúng ta không chấm dứt tất cả những vấn đề ấy đi? Tại sao chúng ta không chịu chết đi với những vấn đề thay vì phải mang những vấn đề ấy từ ngày này đến ngày khác, từ năm này đến năm khác?
Tình dục quả là một câu hỏi hợp tình hợp lý nhưng có một câu hỏi khác căn nguyên hơn, đó là: tại sao chúng ta làm đời sống trở thành một vấn đề? Làm việc, tình dục, mưu sinh, suy nghĩ, cảm xúc, kinh nghiệm – nói gọn là toàn thể việc sinh sống ở đời – tại sao sự sống ấy phải là một vấn đề chứ? Phải chăng như vậy là nhất thiết bởi vì chúng ta cứ luôn luôn suy tư trên một quan điểm nào đó, trên một lập trường cố định nào đó? Chúng ta luôn luôn suy tư từ tâm điểm hướng về ngoại điểm, nhưng ngoại điểm chính là trung điểm đối với phần đông chúng ta và vì thế bất cứ điều gì chúng ta chạm đến đều trở nên hời hợt thiển bạc.
Nhưng đời sống không quá nông cạn đâu; đời sống đòi hỏi chúng ta phải sống một cách trọn vẹn, mà bởi vì chúng ta đang sống quá nông cạn, cho nên chúng ta chỉ biết phản ứng nông cạn thôi. Những gì chúng ta làm ở ngoại điểm, ở mặt ngoài của trung tâm điểm, đều nhất định phải tạo ra vấn đề và điều đó lại là đời sống của chúng ta: chúng ta sống hời hợt trên mặt ngoài thiển bạc và chúng ta lại hài lòng với cuộc sống nông cạn như vậy cùng với tất cả những vấn đề thiển cận lềnh bềnh ở mặt ngoài.
Những vấn đề chỉ hiện hữu khi mà chúng ta vẫn sống ở mặt ngoài thiển cận, ở ngoại diện, ngoại diện ấy chính là cái ‘tôi’ và những cảm giác của nó, những cảm giác ấy có thể được ngoại hóa hoặc chủ quan hóa, có thể được đồng hóa với vũ trụ, với đất nước hoặc với một sự thể gì khác làm thành do tâm trí.
Khi mà chúng ta còn sống trong lãnh vực của tâm trí thì nhất định phải có những sự rắc rối phức tạp, nhất định phải có những vấn đề, đó là tất cả những gì chúng ta biết được. Tâm trí là cảm giác, tâm trí là kết quả của những cảm giác tích trữ, của những phản ứng; và bất cứ cái gì tâm trí chạm tới đều nhất định tạo ra sự thống khổ, hỗn loạn, một vấn đề bất tận. Tâm trí là nguyên nhân thực sự của những vấn đề chúng ta, tâm trí vẫn luôn luôn làm việc một cách máy móc suốt ngày đêm, một cách ý thức và mộc cách vô thức.
Tâm trí là một sự thể nông cạn hời hợt nhất và chúng ta đã trải qua bao nhiêu thế hệ, trải qua bao nhiêu thời gian suốt trọn đời mình để rèn luyện tâm trí, làm tâm trí càng lúc càng trở nên tinh ranh hơn, càng lúc càng trở nên điêu luyện tinh vi, càng lúc càng trở nên bất thiện và bất chánh; tất cả những chuyện ấy dễ thấy lộ liễu trong tất cả sinh hoạt của đời sống chúng ta. Chính bản chất của tâm trí chúng ta là bất lương bất chánh, không có khả năng đối mặt với những sự kiện và tâm trí chính là tác giả của những vấn đề; tâm trí chính là vấn đề đấy.
Đối với chúng ta, chúng ta hiểu vấn đề tình dục như thế nào? Có phải đó là hành vi, hoặc đó là một tư tưởng chung quanh hành vi? Cố nhiên đó không phải là hành vi. Hành vi tình dục không phải là một vấn đề đối với bạn, cũng như việc ăn uống không phải là một vấn đề đối với bạn, nhưng nếu bạn nghĩ về chuyện ăn uống hoặc bất cứ chuyện gì khác suốt ngày bởi vì bạn không có gì khác để nghĩ tới thì tất nhiên nó trở thành một vấn đề đối với bạn.
Hành vi dục tình có phải là vấn đề hoặc có phải đó là tư tưởng, ý nghĩ về hành vi kia? Tại sao bạn nghĩ về hành vi ấy? Tại sao bạn xây dựng chuyện ấy cho thành vấn đề; điều mà bạn đang làm lộ liễu? Tại sao bạn lại dựng chuyện ấy? Những rạp chiếu bóng, những tạp chí, những chuyện ngắn, chuyện dài, những mốt ăn mặc của đàn bà, tất cả mọi sự đều dựng tư tưởng ý nghĩ của bạn về tình dục. Tại sao tâm trí lại dựng lên chuyện ấy, tại sao tâm trí lại nghĩ về tình dục nhỉ? Tại sao? Tại sao việc ấy lại trở thành một vấn nạn trọng tâm của đời sống bạn?
Khi còn quá nhiều việc kêu gọi đòi hỏi chú ý của bạn mà bạn vẫn để trọng tâm trí vào ý nghĩ về dục tình. Cái gì xảy ra vậy, tại sao tâm trí của các bạn lại quan tâm với tình dục như vậy? Bởi vì đó là con đường đào thoát tối thượng, phải thế không? Đó là cách để tự quên mình một cách toàn triệt. Ít nhất trong một thời gian ngắn, tạm thời, bạn có thể quên bạn – và không có đường lối nào khác để quên mình như vậy. Tất cả mọi việc làm khác của bạn đều nhấn mạnh tăng trưởng cái ‘tôi’ bản ngã.
Việc làm ăn của bạn, tôn giáo bạn, những thần thánh của bạn, những lãnh tụ của bạn, những hành vi chính trị và kinh tế của bạn, những sự đáo thoát của bạn, những hoạt động xã hội của bạn, việc bạn gia nhập một đảng phái và từ bỏ một đảng phái khác – tất cả những việc ấy đều nhấn mạnh, tăng trưởng, củng cố cái ‘tôi’. Nghĩa là chỉ có một hành vi duy nhất mà không tăng trưởng cái ‘tôi’, do đó, hành vi ấy trở thành một vấn đề, phải thế không?
Khi chỉ có một điều duy nhất trong đời sống bạn làm cửa ngõ để đào thoát triệt để, để tự quên mình, dù là chỉ quên trong đôi ba giây phút thì bạn bám níu vào nó bởi vì đó là giây phút duy nhất mà bạn cảm thấy hạnh phúc. Tất cả những cửa ngõ khác mà bạn chạm đến đều trở thành một ác mộng, nguồn gốc của đau khổ quằn quại, vì thế bạn liền đeo bám vào một sự việc duy nhất khả dĩ mang đến sự quên lãng bản thân trọn vẹn, mà bạn gọi là sự hạnh phúc.
Nhưng khi bạn đeo bám vào nó, nó cũng trở thành một ác mộng nữa, vì lúc ấy bạn muốn tự do thoát khỏi nó, bạn không muốn là nô lệ cho nó. Thế là bạn bày đặt bằng tâm trí, bày đặt nào là chuyện trinh bạch, sự độc thân, và bạn cố gắng sống độc thân, sống thuần khiết trinh tân, bằng sự đàn áp cưỡng ép; tất cả những thứ này đều là những tác động của tâm trí để tự cắt lìa ra ngoài sự kiện. Điều này lại vẫn tăng trưởng cái ‘tôi’, bản ngã kia cố gắng trở nên một sự thể nào đó, thế rồi bạn lại bị kẹt trong khổ nhọc vất vả, trong phiền bực nỗ lực, đau đớn dày vò.
Tình dục trở nên một vấn đề khó khăn và phức tạp lạ thường khi mà bạn không hiểu tâm trí, tức là sự thể nghĩ về vấn đề. Chính hành vi không bao giờ có thể là một vấn đề, mà ý nghĩ về hành vi mới là cái tạo ra vấn đề. Hành vi là điều bạn gìn giữ lại; bạn sống buông lung, hoặc đắm mình trong hôn phối, làm người vợ mình trở thành một gái đĩ, điều ấy đã được sơn phết bên ngoài cho có vẻ khả kính, và bạn thỏa mãn để yên mọi sự như thế.
Chắc chắn vấn đề chỉ có thể giải quyết khi nào bạn hiểu trọn vẹn tiến trình và cơ cấu của cái ‘tôi’ và cái ‘của tôi’: vợ tôi, con tôi, tài sản của tôi, xe ô tô của tôi, sự thành đạt của tôi, sự thành công của tôi, chỉ khi nào bạn hiểu được và giải quyết được tất cả những thứ ấy thì tình dục mới không còn là một vấn đề nữa.
Khi mà bạn còn tham vọng về mặt chính trị, về mặt tôn giáo hoặc về bất cứ mặt nào khác, khi mà bạn còn nhấn mạnh củng cố bản ngã, thực thể tư duy, thực thể kinh nghiệm, bằng cách nuôi dưỡng mình với tham vọng dù tham vọng nhân danh chính cá thể bạn hoặc nhân danh đất nước, đảng phái hoặc một ý tưởng mà bạn gọi là tôn giáo – khi mà hãy còn sinh hoạt bành trướng tự ngã thì bạn sẽ còn vấn đề tình dục. Bạn đang tạo tác, nuôi dưỡng, bành trướng bản ngã ở mặt này, và ở mặt khác, bạn đang tự quên lãng, tự đánh mất mình dù là chỉ một khoảnh khắc.
Làm thế nào cả hai mặt có thể hiện hữu chung nhau được? Đời sống của bạn là một sự mâu thuẫn; vừa tăng trưởng củng cố cái ‘tôi’, vừa quên lãng cái ‘tôi’. Tình dục không phải là một vấn đề, vấn đề là sự mâu thuẫn này trong đời sống của bạn, và sự mâu thuẫn ấy không thể nào giải quyết được bằng tâm trí, vì tâm trí chính là một nỗi mâu thuẫn. Sự mâu thuẫn chỉ có thể hiểu được khi nào bạn hiểu trọn vẹn toàn thể tiến trình trong đời sống thường nhật của bạn.
Việc đi xem chiếu bóng, ngắm nhìn đàn bà trên màn ảnh, đọc sách để kích thích tư tưởng, đọc tạp chí với những hình ảnh bán thân lõa thể, cách bạn nhìn đàn bà, những con mắt tình tự giấu giếm bắt gặp đôi mắt bạn – tất cả những thứ này đều khích lệ tâm trí bạn bằng những đường lối quanh co bất chánh để tăng trưởng nhấn mạnh bản ngã và đồng thời bạn lại cố gắng tử tế, dễ thương, dịu dàng.
Cả hai cảm trạng này không thể đi đôi với nhau – Kẻ nào tham vọng dù là tham vọng tâm linh hay bất cứ tham vọng gì cũng không bao giờ có thể không vướng với một vấn đề, những vấn đề chỉ dứt lúc nào bản ngã đã được bỏ quên, lúc nào cái ‘tôi’ không hiện hữu, và cảm trạng không có bản ngã kia không phải là một hành vi của ý chí, đó chỉ là một phản ứng.
Tình dục trở thành một phản ứng: khi tâm trí cố gắng giải quyết vấn đề, tâm trí chỉ làm vấn đề trở nên hỗn độn hơn lên, phiền phức hơn nữa, đau đớn hơn nữa. Hành vi không phải là vấn đề mà tâm trí chính là vấn đề, tâm trí nào cho rằng nó phải trinh khiết, chính tâm trí ấy mới là vấn đề. Sự trinh khiết tình dục, sự ly dục, không thuộc về tâm trí. Tâm trí chỉ có thể đàn áp chính những sinh hoạt của nó và sự đàn áp kia không phải là sự ly dục, không phải là sự thuần khiết. Sự ly dục không phải là một đức tính, mình không thể rèn luyện sự ly dục.
Kẻ nào rèn luyện sự khiêm tốn thì nhất định không phải là một người khiêm tốn; hắn có thể gọi sự kiêu ngạo của hắn là sự khiêm tốn; hắn vẫn là một người kiêu ngạo, và đó là lý do cắt nghĩa tại sao hắn tìm cách trở nên khiêm tốn. Kiêu ngạo không bao giờ có thể trở nên khiêm tốn và sự ly dục không phải là một sự thể của tâm trí – bạn không bao giờ có thể trở nên thuần khiết, ly dục. Bạn chỉ có thể hiểu biết được sự thuần khiết, sự ly dục, khi nào bạn có tình yêu, và tình yêu không thuộc vào tâm trí, cũng không phải là một sự thể của tâm trí.
Vì thế, vấn đề tình dục hành hạ quá nhiều người hiện nay ở khắp thế giới không thể nào giải trừ được, chỉ trừ ra khi nào mình hiểu được tâm trí. Chúng ta không thể chấm dứt tư duy hiện tại, nhưng tư tưởng chấm dứt lúc nào chủ thể tư tưởng chấm dứt và chủ thể tư tưởng chỉ chấm dứt lúc nào có sự lĩnh hội về toàn thể tiến trình ấy.
Sự sợ hãi xuất hiện khi nào có sự phân chia giữa người tư tưởng và tư tưởng của hắn; khi không có người tư tưởng, chỉ lúc ấy mới không có sự xung đột trong tư tưởng. Những gì tiềm mặc không cần nỗ lực mới hiểu nổi.
Chủ thể tư tưởng xuất hiện là do tư tưởng; lúc ấy chủ thể tư tưởng tự vận dụng để rèn đúc uốn nắn, để kìm chế tư tưởng của hắn hoặc chấm dứt những tư tưởng ấy. Chủ thể tư tưởng là một thực thể giả tưởng, một ảo giác của tâm trí. Khi có sự ý thức về tư tưởng như là một sự kiện thì lúc ấy không cần phải nghĩ về sự kiện nữa. Nếu có sự trực thức đơn giản, không chọn lựa thì lúc ấy điều tiềm ẩn trong sự kiện mới bắt đầu tự hé lộ.
Do đó, tư tưởng như là sự kiện được chấm dứt. Lúc ấy, các bạn sẽ thấy rằng những vấn đề đang gặm nhắm tâm trí các bạn, những vấn đề về cơ cấu xã hội của chúng ta, có thể giải tan được. Lúc ấy, tình dục không còn là một vấn đề, tình dục có vị thế riêng của nó, tình dục không phải là một việc dơ nhớp mà cũng không phải là một việc trong sạch thuần khiết.
Tình dục có vị trí của nó; nhưng lúc tâm trí đặt một vị trí cao nhất cho nó thì lúc ấy tình dục lại trở thành một vấn đề. Tâm trí đặt một vị trí ưu thế cho tình dục bởi vì tâm trí không thể sống mà không được một sự hạnh phúc nào đó, và vì thế tình dục trở thành một vấn đề; khi tâm trí hiểu được trọn vẹn tiến trình của nó và chấm dứt, nghĩa là lúc tư duy hiện tại ngừng lại thì lúc ấy mới có sự sáng tạo và chính tinh thần sáng tạo làm cho chúng ta được hạnh phúc.
Được sống trong trạng thái sáng tạo chính là được diễm phúc tuyệt trần, vì đó là sự quên lãng bản thân mà trong đó không còn phản ứng nào khởi phát từ bản ngã; đó là sự thoại ứng độc nhất. Tâm trí phủ nhận tình yêu và không có tình yêu thì không có sự ly dục thuần khiết được; chính bởi vì không có tình yêu cho nên các bạn mới làm tình dục trở thành một vấn đề.
Tác phẩm: Tự do đầu tiên và cuối cùng
Phần 2 – Qanda 21: Về tình dục
