Gió đang thổi mát mẻ và trong lành. Nó không phải từ không khí khô khan của vùng bán sa mạc chung quanh nhưng đến từ những hòn núi xa xa. Những hòn núi đó nằm trong số những hòn núi cao nhất trong thế giới, một rặng những hòn núi đồ sộ trải dài từ hướng tây bắc sang hướng đông nam. Chúng trông thật hùng vĩ và uy nghi, một quang cảnh không thể tin được khi bạn bắt gặp chúng vào sáng sớm, trước khi mặt trời hiện diện trên mảnh đất dốc thoai thoải. Những đỉnh núi vút cao của chúng, đang rực lên một màu hoa hồng tinh tế, đang rõ ràng kinh ngạc tương phản cùng bầu trời xanh lạt. Khi mặt trời leo lên cao hơn, những bình nguyên phủ đầy những cái bóng dài. Chẳng mấy chốc những đỉnh núi bí ẩn đó sẽ biến mất trong những đám mây, nhưng trước khi chúng rút lui, chúng sẽ để lại ân lành của chúng trên những thung lũng, những con sông, và những thị trấn. Mặc dầu bạn không thể trông thấy chúng nữa, bạn có thể cảm nhận rằng chúng hiện diện ở đó, yên lặng, mênh mang, và không-thời gian.
Một người ăn xin đang đi xuống con đường, đang hát hò; ông ấy bị mù lòa, và một em bé đang dắt ông ấy đi. Người ta đi ngang qua ông, và thỉnh thoảng người nào đó thả một hay hai đồng cắc vào cái lon thiếc ông ấy đang cầm trong bàn tay; nhưng ông ấy vẫn tiếp tục bài hát của ông ấy, chẳng thèm lưu tâm đến tiếng leng keng của những đồng cắc. Một người giúp việc đi ra khỏi một ngôi nhà to, thả một đồng cắc trong cái lon, lẩm bẩm điều gì đó, và quay lại, đóng cánh cổng đằng sau ông ấy. Những con vẹt tung cánh đón mừng một ngày trong đường bay ồn ào và điên loạn của chúng. Chúng sẽ bay tới những cánh đồng và những cánh rừng, nhưng khi chiều đến chúng sẽ quay lại nghỉ đêm nơi những cái cây trồng dọc theo con đường; ở đó an toàn nhiều hơn, mặc dầu những ánh đèn đường hầu như lẫn lộn trong những chiếc lá. Nhiều con chim khác dường như luẩn quẩn suốt ngày trong thị trấn và trên những bãi cỏ một số chúng đang cố gắng bắt những con sâu ngủ mê. Một cậu bé đi ngang, đang thổi sáo. Cậu ấy ốm yếu và đi chân đất; dáng đi của cậu ấy rất nghênh ngang, và bàn chân dường như chẳng thèm quan tâm chúng dẵm lên cái gì. Cậu ấy là cây sáo, và bài hát trong đôi mắt cậu ấy. Đi phía sau cậu ấy, bạn cảm thấy rằng cậu ấy là cậu trai đầu tiên có cây sáo trong thế giới này. Và, trong cách nào đó đúng là như thế, bởi vì cậu ấy chẳng thèm quan tâm đến chiếc xe đang vụt qua, người cảnh sát đang đứng nơi góc đường, bộ mặt nặng trĩu vì ngủ nhiều, người phụ nữ đội một bó nặng trên đầu. Cậu ấy mất hút trong thế giới này nhưng bài hát của cậu tiếp tục.
Và lúc này ngày đã bắt đầu.
Căn phòng không rộng lắm, và một ít người đã đến làm cho nó chật ních. Họ thuộc mọi lứa tuổi. Có một cụ già cùng cô con gái rất trẻ của cụ, một cặp vợ chồng, và một sinh viên đại học. Chắc chắn họ không quen biết nhau, và mỗi người đều háo hức kể lể về vấn đề riêng của họ, nhưng không muốn ngắt lời những người khác. Cô gái nhỏ ngồi bên cạnh người cha, nhút nhát và rất yên lặng; chắc chắn em ấy khoảng mười tuổi. Em mặc quần áo mới, và có một bông hoa trên mái tóc em. Chúng tôi ngồi yên lặng trong một khoảng thời gian mà không nói một lời. Người sinh viên chờ rất lâu để nói, nhưng cụ già thích để những người khác nói trước. Cuối cùng, khá căng thẳng, cậu sinh viên bắt đầu.
‘Hiện nay tôi đang học năm cuối tại trường đại học, nơi tôi đang học ngành kỹ thuật, nhưng dẫu vậy có vẻ tôi không quan tâm đến bất kỳ nghề nghiệp đặc biệt nào. Đơn giản là tôi không biết tôi muốn làm gì. Dĩ nhiên cha tôi, một luật sư, không quan tâm tôi làm gì nếu tôi có bất kỳ việc gì; bởi vì tôi đang học ngành kỹ thuật, ông ấy muốn tôi là một kỹ sư, nhưng tôi không hứng thú nó. Tôi đã trình bày cho ông ấy điều này, nhưng ông ấy trả lời sự hứng thú sẽ đến khi tôi làm việc để kiếm sống. Tôi có nhiều bạn bè đã học những nghề nghiệp khác nhau, và lúc này đã tự túc lo cho bản thân nhưng hầu hết trong số họ đã trở nên buồn chán và mệt mỏi, và họ sẽ như thế nào sau vài năm nữa thì chỉ có Chúa biết, tôi không muốn giống như thế – và tôi chắc chắn tôi sẽ như thế, nếu tôi trở thành một kỹ sư. Không phải rằng tôi sợ hãi những kỳ thi, tôi có thể đậu khá dễ dàng, và tôi không đang khoe khoang. Tôi chỉ không muốn là một kỹ sư, và dường như chẳng có việc gì gây hứng thú cho tôi. Tôi đã viết lách đôi chút, và đã vẽ vời vài bức tranh nhưng loại công việc đó không hứng thú lắm. Cha tôi chỉ quan tâm đến việc hướng tôi vào một công việc, và ông ấy có thể kiếm cho tôi một việc làm rất tốt; nhưng tôi thừa biết điều gì sẽ xảy đến cho tôi nếu tôi chấp nhận nó. Tôi cảm thấy giống như đang chán mứa mọi thứ và sẽ bỏ trường đại học mà không chờ đợi kỳ thi mãn khóa.’
Điều đó có vẻ khá xuẩn ngốc, đúng chứ? Rốt cuộc bạn đã học gần xong; tại sao không hoàn tất nó? Không có nguy hại gì trong việc đó, đúng chứ?
‘Tôi nghĩ không. Nhưng sau đó tôi sẽ làm gì?’
Ngoại trừ những nghề nghiệp thông thường, thật sự bạn muốn làm gì? Bạn phải có hứng thú nào đó, dù nó mơ hồ đến chừng nào. Nơi nào đó, sâu thẳm bên trong, bạn biết nó là gì, phải không?
‘Ông thấy, tôi không muốn trở nên giàu có; tôi không hứng thú xây dựng một gia đình, và tôi không muốn là một nô lệ cho một công việc đều đặn. Hầu hết bạn bè của tôi khi có việc làm, hay những người đã lao vào một nghề nghiệp, đều bị cột chặt vào văn phòng từ sáng đến khuya; và họ nhận được gì từ đó? Một ngôi nhà, một người vợ, vài người con – và sự nhàm chán. Đối với tôi, điều này thật là một viễn ảnh kinh hoàng, và tôi không muốn bị trói buộc trong nó; nhưng tôi vẫn không biết phải làm gì.’
Bởi vì bạn đã suy nghĩ quá nhiều về tất cả điều này, liệu bạn đã tìm được sự hứng thú thực sự của bạn ở nơi nào? Người mẹ của bạn nói gì?
‘Mẹ tôi chẳng thèm quan tâm đến việc tôi sẽ làm gì miễn là tôi được an toàn, mà có nghĩa lập gia đình và trói chặt vào nó một cách an toàn; thế là mẹ ủng hộ cha tôi. Vào những lần dạo bộ của tôi, tôi đã suy nghĩ nhiều về việc gì tôi thực sự muốn làm, và tôi đã nói chuyện với bạn bè về nó. Nhưng hầu hết bạn bè của tôi đều quả quyết vào nghề nghiệp này hay nghề nghiệp kia, và chẳng vui vẻ gì khi nói chuyện với họ. Ngay khi họ bị trói buộc vào một nghề nghiệp, dù nó là bất kỳ việc gì, họ nghĩ làm như thế là một điều đúng đắn – bổn phận, trách nhiệm, và mọi chuyện còn lại của nó. Tôi chỉ không muốn bị trói buộc trong một máy xay tương tự, đó là tất cả. Nhưng tôi thực sự ưa thích làm gì? Tôi ước gì tôi biết được.’
Bạn có thích con người không?
‘Trong một cách mang máng nào đó. Tại sao ông hỏi?’
Có lẽ bạn thích làm việc gì đó theo công việc xã hội.‘Thật lạ khi ông hỏi điều đó. Tôi đã suy nghĩ về việc làm công tác xã hội, và có một lần tôi đã theo cùng một số người đã hy sinh trọn đời cho nó. Nói chung, họ là một nhóm người bị tuyệt vọng, khô khan, quan tâm đáng sợ cho những người nghèo, và hoạt động không ngừng nghỉ trong việc cố gắng cải thiện những điều kiện của xã hội, nhưng phía bên trong lại không hạnh phúc. Tôi biết một phụ nữ trẻ mà sẽ đưa cánh tay phải của cô ấy để lập gia đình và theo một cuộc sống gia đình, nhưng theo đuổi lý tưởng của cô ấy đang hủy hoại chính cô ấy. Cô ấy bị trói buộc trong thực hiện những công việc tốt lành, và đã trở nên phấn khởi quá chừng về sự buồn chán của cô ấy. Tất cả nó đều là sự theo đuổi lý tưởng mà không nhận biết được gì cả, mà không có sự hân hoan bên trong.’
Tôi đoán rằng tôn giáo, trong ý nghĩa đã được chấp nhận, không có ý nghĩa gì đối với bạn?
‘Khi còn là một đứa trẻ, tôi thường đi theo mẹ đến chùa, cùng những giáo sĩ, những lời cầu kinh, và những nghi lễ của nó, nhưng tôi đã không đến đó lâu lắm rồi.’
Cũng vậy, việc đó trở thành một lề thói, một cảm giác lặp lại, một đang sống trên những từ ngữ và những giải thích. Tôn giáo là cái gì đó còn nhiều hơn tất cả điều đó. Bạn có thích phiêu lưu không?
‘Không phải trong ý nghĩa thông thường của từ ngữ đó – leo núi, thám hiểm hai cực, lặn xuống biển sâu, và vân vân. Tôi không phải là người kênh kiệu, có cái gì đó khá không-chín chắn về tất cả điều này. Tôi thấy leo núi cũng giống như săn bắn cá voi mà thôi.’
Còn chính trị thì sao?
‘Trò chơi chính trị thông thường không gây hứng thú tôi lắm. Tôi đã có vài người bạn Cộng sản, và đã đọc một số sách vớ vẩn của họ, và đã có lúc tôi nghĩ đến việc gia nhập đảng phái; nhưng tôi không thể nuốt trôi những nói chuyện giả dối của họ, sự bạo lực và độc tài của họ. Đây là những sự việc họ thực sự đại diện, dù học thuyết chính thức của họ và bàn bạc về hòa bình của họ có lẽ như thế nào. Tôi trải qua chặng đường này thật mau lẹ.’
Chúng ta đã loại bỏ nhiều nghề nghiệp lắm rồi, phải không? Nếu bạn đã không muốn làm bất kỳ những công việc này, vậy thì còn lại gì?”
Trích từ “Bàn về cách kiếm sống đúng đắn” – Krishnamurti
