Dưới đây là một bản kinh ngắn
trích từ "Tương ứng bộ kinh" trong "Luật Tạng" mang tên là
Adittapariyaya-sutta (Samyutta-nikkaya IV, 19-20; cf. Vinaya-pitaka,1, 36-37).
Tiếng Phạn Aditta-pariyaya có nghĩa là Tất cả đều bị thiêu đốt hay bốc cháy.
Trong bản kinh này Đức Phật thuyết giảng về bản chất vô thường và vô thực thể
của năm thứ cấu hợp gọi là ngũ uẩn tạo ra một cá thể con người. Năm thứ cấu hợp
ấy thường xuyên bốc cháy và không còn lại gì cả, tuy nhiên sự bốc bốc cháy ấy
cũng tượng trưng cho nguyên nhân sâu xa nhất của mọi khổ đau mà mỗi con người
phải gánh chịu.
Tuy nhiên sự vận hành chung của
ngũ uẩn cũng đã tạo ra sự sống cho mỗi cá thể con người trong thế giới ta bà,
và sự sống ấy biểu hiện cho một ý chí hay một sức mạnh nào đó. Mỗi con người
đều có thể sử dụng ý chí ấy hay sức mạnh ấy để thực hiện những tham vọng cũng
như những đòi hỏi bản năng của chính mình, nhưng mặt khác cũng có thể hướng
chúng vào một lý tưởng cao đẹp hơn để mang lại một ý nghĩa nào đó cho sự hiện
hữu của chính mình.
Bản kinh này được dịch để tưởng
nhớ đến một vị Bồ tát vì Đạo Pháp đã tự thiêu ngày 11 tháng 6 năm 1963. Năm thứ
ngũ uẩn tạm thời kết hợp để tạo ra thân xác và tâm thức của vị Bồ tát ấy đã bốc
cháy gần nửa thế kỷ nay và không còn lại gì cả. Tuy nhiên hình ảnh ấy, hình ảnh
của một vị Bồ tát ngồi im trong lửa đỏ và gục xuống ở một ngã tư đường vẫn còn
lưu lại trong tâm hồn của mỗi người trong chúng ta.
Bản tiếng Việt dưới đây được dịch
căn cứ vào bản dịch từ tiếng Pali sang tiếng Pháp của Môhan Wijayaratna trong
quyển Sermons du Bouddha (Các bài thuyết giáo của Đức Phật), nhà xuất bản Cerf,
1988, Paris.
Một lần, Đức Thế Tôn đang ở tại
Tượng Đầu Sơn (Gayasisa), gần Giác Thành (Gaya )
cùng với một ngàn đệ tử.
Đức Thế Tôn thuyết giảng cho các
đệ tử như sau:
"Này các tỳ kheo, tất cả đều
bốc cháy. Và những gì đang bốc cháy như thế? Mắt đang bốc cháy. Các hình tướng
vật chất đang bốc cháy. Tri thức thị giác đang bốc cháy. Sự tiếp xúc giữa mắt
và các hình tướng vật chất đang bốc cháy. Cảm giác phát sinh do sự tiếp xúc với
các hình tướng vật chất, dù đấy là thích thú hay đớn đau, dù đấy không phải là
đớn đau cũng không phải là thích thú, thì giác cảm ấy vẫn đang bốc cháy. Này
các tỳ kheo, vậy những thứ ấy bốc cháy từ những ngọn lửa nào? Ta nói rằng những
thứ ấy đang bốc cháy từ ngọn lửa của dục vọng, từ ngọn lửa của hận thù, từ ngọn
lửa của ảo giác; những thứ ấy bốc cháy từ ngọn lửa của sự sinh, của già nua,
của bịnh tật, của cái chết, của nhọc nhằn, của ta thán, của đớn đau, của buồn phiền,
của tuyệt vọng.
"Này các tỳ kheo, tai đang
bốc cháy. Âm thanh do tai tiếp nhận đang bốc cháy. Tri thức thính giác đang bốc
cháy. Sự tiếp xúc với những gì do tai tiếp nhận được đang bốc cháy. Cảm giác
phát sinh từ sự tiếp xúc với những gì tai tiếp nhận được đang bốc cháy, dù đấy
là thích thú hay đớn đau, dù đấy không phải là đớn đau cũng không phải là thích
thú, thì cảm giác ấy vẫn đang bốc cháy. Vậy những thứ ấy bốc cháy từ những ngọn
lửa nào? Ta nói rằng những thứ ấy đang bốc cháy từ ngọn lửa của dục vọng, từ
ngọn lửa của hận thù, từ ngọn lửa của ảo giác; những thứ ấy bốc cháy từ ngọn
lửa của sự sinh, của già nua, của bịnh tật, của cái chết, của nhọc nhằn, của ta
thán, của đớn đau, của buồn phiền, của tuyệt vọng.
"Này các tỳ kheo, mũi đang
bốc cháy. Mùi đang bốc cháy. Tri thức khứu giác đang bốc cháy. Sự tiếp xúc giữa
mũi và mùi đang bốc cháy. Cảm giác phát sinh do sự tiếp xúc với những gì do mũi
tiếp nhận, dù đấy là thích thú hay đớn đau, dù đấy không phải là đớn đau cũng
không phải là thích thú, thì cảm giác ấy vẫn bốc cháy. Vậy những thứ ấy bốc
cháy từ những ngọn lửa nào? Ta nói rằng những thứ ấy đang bốc cháy từ ngọn lửa
của dục vọng, từ ngọn lửa của hận thù, từ ngọn lửa của ảo giác; những thứ ấy
bốc cháy từ ngọn lửa của sự sinh, của già nua, của bịnh tật, của cái chết, của
nhọc nhằn, của ta thán, của đớn đau, của buồn phiền, của tuyệt vọng.
"Này các tỳ kheo, lưỡi đang
bốc cháy. Vị đang bốc cháy. Tri thức vị giác đang bốc cháy. Sự tiếp xúc giữa
lưỡi và vị đang bốc cháy. Cảm giác phát sinh do sự tiếp xúc với những gì lưỡi
tiếp nhận, dù đấy là thích thú hay đớn đau, dù đấy không phải là đớn đau cũng
không phải là thích thú, thì cảm giác ấy vẫn bốc cháy. Vậy những thứ ấy bốc
cháy từ những ngọn lửa nào? Ta nói rằng những thứ ấy đang bốc cháy từ ngọn lửa
của dục vọng, từ ngọn lửa của hận thù, từ ngọn lửa của ảo giác; những thứ ấy
bốc cháy từ ngọn lửa của sự sinh, của già nua, của bịnh tật, của cái chết, của
nhọc nhằn, của ta thán, của đớn đau, của buồn phiền, của tuyệt vọng.
"Này các tỳ kheo, thân xác
đang bốc cháy. Các vật thể sờ mó được đang bốc cháy. Tri thức xúc giác đang bốc
cháy. Sự tiếp xúc giữa thân xác và các vật thể sờ mó được đang bốc cháy. Cảm
giác phát sinh do sự tiếp xúc với những gì do thân xác tiếp nhận được, dù đấy
là thích thú hay đớn đau, dù đấy không phải là đớn đau cũng không phải là thích
thú, thì cảm giác ấy vẫn bốc cháy. Vậy những thứ ấy bốc cháy từ những ngọn lửa
nào? Ta nói rằng những thứ ấy đang bốc cháy từ ngọn lửa của dục vọng, từ ngọn
lửa của hận thù, từ ngọn lửa của ảo giác; những thứ ấy bốc cháy từ ngọn lửa của
sự sinh, của già nua, của bịnh tật, của cái chết, của nhọc nhằn, của ta thán,
của đớn đau, của buồn phiền, của tuyệt vọng.
"Này các tỳ kheo, Tư duy
đang bốc cháy. Các vật thể tâm thần đang bốc cháy. Tri thức tâm thần đang bốc
cháy. Sự tiếp xúc của tư duy với các vật thể tâm thần đang bốc cháy. Cảm giác
phát sinh do sự tiếp xúc với những gì tư duy tiếp nhận được, dù đấy là thích
thú hay đớn đau, dù đấy không phải là đớn đau cũng không phải là thích thú, thì
giác cảm ấy vẫn bốc cháy. Vậy những thứ ấy bốc cháy từ những ngọn lửa nào? Ta
nói rằng những thứ ấy đang bốc cháy từ ngọn lửa của dục vọng, từ ngọn lửa của
hận thù, từ ngọn lửa của ảo giác; những thứ ấy bốc cháy từ ngọn lửa của sự
sinh, của già nua, của bịnh tật, của cái chết, của nhọc nhằn, của ta thán, của
đớn đau, của buồn phiền, của tuyệt vọng.
"Này các tỳ kheo, nếu biết
nhìn tất cả mọi thứ theo phương cách đó, thì một đệ tử sáng suốt sẽ phải kinh
tởm mắt, kinh tởm những hình tướng vật chất, kinh tởm tri thức thị giác, kinh
tởm sự tiếp xúc của mắt với những hình tướng vật chất, kinh tởm cảm giác phát
sinh do sự tiếp xúc với các hình tướng vật chất, dù đấy là thích thú hay đớn
đau, dù đấy không phải là đớn đau cũng không phải là thích thú, thì cảm giác ấy
vẫn đang bốc cháy.
Đức Phật tiếp tục trình bày như
trên đây đối với tai, âm thanh, tri thức thính giác, sự tiếp xúc và cảm giác;
mũi, mùi, tri thức khứu giác, sự tiếp xúc và cảm giác; lưỡi, vị, tri thức về vị
giác sự tiếp xúc và cảm giác; thân xác, các vật thể sờ mó được, tri thức xúc
giác, sự tiếp xúc và cảm giác. Đức Phật lại tiếp tục thuyết giảng như sau:
"Này các tỳ kheo, nếu biết nhìn
tất cả mọi thứ bằng phương cách đó, thì một đệ tử sáng suốt sẽ kinh tởm tư duy,
kinh tởm các vật thể tâm thần, kinh tởm tri thức tâm thần, kinh tởm sự tiếp xúc
của tư duy với các vật thể tâm thần, kinh tởm giác cảm phát sinh từ sự tiếp xúc
với các vật thể tâm thần; dù cho đấy là thích thú hay đớn đau, dù đấy không
phải là đớn đau cũng không phải là thích thú, thì cảm giác ấy vẫn đang bốc
cháy.
"Khi một đệ tử sáng suốt
biết kinh tởm những thứ ấy, thì người ấy sẽ không còn thèm khát nữa và khi được
giải thoát thì sự hiểu biết sẽ hiện ra: "Đây chính là sự Giải thoát",
và người ấy sẽ hiểu rằng: "Mọi sự tái sinh đều bị hủy diệt, con Đường Đạo
hạnh tinh khiết được hoàn tất, những gì phải chấm dứt đã chấm dứt, không còn
bất cứ thứ gì lưu lại để chờ đợi một sự thực hiện nào nữa".
Đấng Thế Tôn thuyết giảng như
trên đây. Sau khi được nghe những lời thuyết giảng của Đấng Thế Tôn, các tỳ
kheo đều vui sướng và hân hoan. Trong khi Ngài thuyết giảng thì tất cả mọi ô
nhiễm trong tư duy của một ngàn đệ tử đều được hoàn toàn tẩy xóa.
